3 năm sau khủng hoảng nhà đất của Trung Quốc: BĐS đến năm 2026 chỉ chiếm 16% GDP, 5 triệu người nguy cơ thất nghiệp, giảm lương, 500.000 lao động đã mất việc

Vừa ra trường hồi năm 2016, Ivy Zhang đã gia nhập ngay một trong những công ty bất động sản lớn nhất Trung Quốc. Cô gái trẻ làm việc đến 11 giờ đêm, năng nổ cống hiến và được luân chuyển đến một thành phố lớn hơn sau khi đạt danh hiệu “nhà vô địch bán hàng”. Tiền bạc dồi dào đến mức Zhang không cần nghĩ quá nhiều về nó. “Tài khoản ngân hàng chỉ là một dãy số”, cô nói.

Sở hữu tài sản quan trọng đến mức đây được coi là điều kiện tiên quyết để đàn ông cưới vợ. Giá gần như không bao giờ giảm và vì vậy, nhà được coi là tài sản lưu trữ, bảo hiểm và nguồn tiết kiệm lúc về già. Có thời điểm, bất động sản chiếm tới 1/4 GDP Trung Quốc.

Chen Yanzhi, 35 tuổi, cho biết cô bắt đầu mua nhà khi còn học đại học, sau khi kiếm được một ít tiền nhờ giao dịch cổ phiếu. Trong hơn một thập kỷ, 20 ngôi nhà đã được Chen sang tay mua/bán ở những nơi như Nam Kinh, Thượng Hải và tỉnh Hải Nam.

“Tôi yêu những ngôi nhà. Tôi yêu mọi thứ về chúng”.

Tuy nhiên, mùa xuân đó không kéo dài.

Đến năm 2021, các nhà phát triển bán nhà nhanh hơn mức mình có thể xây dựng, thậm chí chấp nhận nợ nần để mở rộng thị trường. Tất cả sụp đổ ngay sau khi chính phủ bất ngờ siết chặt hoạt động vay mượn. Nhiều người phải chờ rất nhiều năm để nhận nhà do hoạt động thi công đình trệ. Đã có những cuộc biểu tình diễn ra.

Country Garden và Evergrande sụp đổ. Hình ảnh những khu nhà trống cùng loạt công trình công cộng chưa hoàn thiện đã trở thành biểu tượng của sự suy giảm niềm tin cũng như bất mãn.

Những gì tưởng chừng như sự nghiệp cả đời hóa ra lại chỉ là một khoảnh khắc. Theo Ke Yan Zhi Ku, một nhóm nghiên cứu bất động sản, sự suy thoái đã đẩy khoảng 500.000 lao động ra khỏi lĩnh vực bất động sản trong vòng 3 năm tính đến năm 2023. Đó là chưa kể công nhân trong các ngành liên quan như xây dựng và tiếp thị.

“Cuộc khủng hoảng tài sản đang tạo ra một bầu trời u ám. Thời mà một số công ty bất động sản tặng xe Mercedes-Benz cuối năm cho nhân viên đã xa rồi”, Alex Capri , thành viên cấp cao tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết.

Theo các chuyên gia ước tính, lĩnh vực nhà ở có thể chỉ chiếm khoảng 16% GDP Trung Quốc vào năm 2026. Viễn cảnh có nguy cơ khiến khoảng 5 triệu người — tương đương với dân số Ireland — đứng trước nguy cơ thất nghiệp hoặc giảm thu nhập. Ngay cả những người lao động trẻ đang ở độ tuổi sung sức nhất cũng đang phải vật lộn để tìm việc làm với tỷ lệ thất nghiệp lên tới 15,3%. Anne Stevenson-Yang , đồng sáng lập J Capital Research Ltd. , cho biết: “Mọi người rất chán nản và sợ hãi. Tình hình rất nghiêm trọng”.

Quay trở lại với Zhang.

Cô gái trẻ 30 tuổi từng bán những căn hộ trị giá gần 1 tỷ nhân dân tệ (139 triệu USD) cho Country Garden nay kiệt quệ, buộc phải hoãn sinh con và lùng sục tìm các phiếu ưu đãi giảm giá để tiết kiệm. Zhang cũng phải tự nấu ăn và giảm giao tiếp xã hội để cắt giảm chi phí.

“Nếu bạn vẫn muốn sống như trước đây thì về cơ bản là bạn đang mơ. Nếu trước đây tôi sẵn sàng chi 3.000 nhân dân tệ thì bây giờ sẽ tìm mọi cách để cắt giảm nó xuống 1.000 thôi. Chỉ cần tôi có thể sống sót”.

Nỗi đau không chỉ xảy đến với những nhân viên bán hàng.

Ivan Li, 28 tuổi, đã hai lần mất chức giám đốc quan hệ nhà đầu tư ở Hong Kong. Hầu hết các nhà phát triển đã ngừng phát hành trái phiếu bằng đồng USD.

Charlie Zeng, cựu nhân viên từng kiếm hơn 250.000 USD/năm, nay chầy chật tìm việc và tình nguyện giảm 90% thu nhập. “Không có tương lai trong ngành này đâu”, Zeng nói.

Doanh số bán căn hộ và bất động sản thương mại trong năm nay dự kiến sẽ giảm 45% kể từ năm 2021, theo ước tính từ Fitch Ratings Inc. Doanh số bán nhà mới từ 100 công ty bất động sản lớn nhất cả nước đã mất 45% giá trị trong tháng 4 kể từ một năm trước đó. Ngay cả China Vanke – cái tên từng được nhận định là chắc chắn sống sót nhờ hậu thuẫn nhà nước – cũng đang chịu áp lực.

Trong khi đó, người dân đã thực hiện các biện pháp cực đoan để thể hiện sự bất mãn. Trong số 952 cuộc biểu tình trên khắp Trung Quốc trong quý 4 năm 2023, 17% liên quan đến vấn đề nhà ở. Người yêu cầu được trả lương. Người đòi dự án phải nhanh chóng hoàn thiện.

Ngoài ra, lợi nhuận hàng năm từ việc cho thuê bất động sản đầu tư cũng sụt giảm. Theo báo cáo từ ANZ Group Holdings Ltd, tỷ lệ này chỉ ở mức 1,5% ở các thành phố lớn nhất Trung Quốc, bằng khoảng một nửa so với Hồng Kông và thấp hơn nhiều so với mức gần 5% ở New York. Tỷ lệ này thấp khiến các nhà đầu tư không có nhiều động lực để mua nhà.

Được biết, chính phủ Trung Quốc đã xác định được hai trụ cột trong chính sách đổi mới nhà ở: xây dựng nhà giá phải chăng và cải tạo các quận nội thành xuống cấp. Ngân hàng trung ương đang cung cấp nguồn vốn giá rẻ thông qua chương trình cho vay bổ sung với khoảng 3,4 nghìn tỷ nhân dân tệ tính đến cuối tháng 1. Theo nhà phân tích John Lam của UBS Group AG, áp lực có thể giảm bớt vào đầu năm tới nếu các chương trình cải tạo này diễn ra tốt đẹp.

Maggie Hu, trợ lý giáo sư tại Đại học Trung văn Hồng Kông, cho biết: “Những thay đổi trong mô hình tăng trưởng của lĩnh vực bất động sản có thể tạo điều kiện phục hồi và giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của tình trạng mất việc làm. Tuy nhiên, cũng có khả năng tình hình trên sẽ xấu đi trong thời gian ngắn”.

Theo: WSJ

Vũ Anh