'Chê vàng 100 triệu đắt, nhưng đổ xô đi mua khi lên 150 triệu': Khi tâm lý sợ bị bỏ lỡ cơ hội chi phối quyết định đầu tư
Thị trường luôn có chu kỳ, cơ hội không bao giờ biến mất. Điều quan trọng là nhà đầu tư có đủ kiên nhẫn và bản lĩnh để nhận ra giá trị thật, thay vì hành động vì nỗi sợ bị bỏ lỡ.
Hồi tháng 3, khi giá vàng miếng SJC chạm mốc 100 triệu đồng một lượng, anh Minh, một nhân viên văn phòng ở Hà Nội, quyết định mua hai lượng vàng. Với anh, đây không phải là một thương vụ đầu tư mạo hiểm, mà là cách giữ giá trị tài sản trong bối cảnh lạm phát và lãi suất tiền gửi có xu hướng giảm.
Thời điểm đó, nhiều người xung quanh lại tỏ ra nghi ngờ. Có người cho rằng giá vàng quá cao và có thể sớm giảm mạnh. Một số khác nhận xét rằng việc mua vàng lúc này là "đu đỉnh", không khôn ngoan. Anh Minh lắng nghe tất cả, nhưng vẫn giữ nguyên quyết định, coi đây là khoản tích trữ dài hạn hơn là đầu cơ ngắn hạn.
Vài tháng sau, khi giá vàng tiến sát 150 triệu đồng một lượng, không khí trên thị trường đã thay đổi hoàn toàn. Các cửa hàng vàng bắt đầu đông kín người mua. Nhiều người từng tỏ ra thận trọng lại quay sang tìm cơ hội sở hữu vàng vì sợ "lỡ thời điểm tốt". Hiện tượng này phản ánh rõ rệt tâm lý phổ biến trong đầu tư – nỗi sợ bị bỏ lỡ, hay còn gọi là FOMO (Fear of Missing Out).
Tâm lý FOMO – khi cảm xúc lấn át lý trí
FOMO là hiện tượng tâm lý khiến con người ra quyết định không dựa trên phân tích giá trị, mà dựa trên nỗi sợ bị bỏ lỡ cơ hội mà người khác đang nắm bắt. Trong đầu tư, điều này thường xảy ra khi thị trường bước vào giai đoạn tăng nóng. Khi thấy người khác mua vào và có lãi, nhà đầu tư dễ bị thôi thúc hành động theo, dù không hiểu rõ nguyên nhân tăng giá hay tiềm năng dài hạn của tài sản.
Theo các chuyên gia tài chính hành vi, FOMO thường trải qua ba giai đoạn. Giai đoạn đầu là nghi ngờ, khi giá còn thấp và phần lớn mọi người đứng ngoài quan sát. Giai đoạn hai là xác nhận, khi thị trường tăng, các thông tin tích cực được lan truyền, khiến nhà đầu tư bắt đầu tin rằng cơ hội là có thật. Giai đoạn cuối là hưng phấn, khi giá đã cao và đám đông ồ ạt tham gia vì sợ bị "bỏ lại phía sau" – cũng là lúc rủi ro cao nhất.
Hiện tượng này xuất phát từ xu hướng tâm lý tự nhiên: con người sợ mất cơ hội hơn là sợ thua lỗ. Nỗi sợ "người khác đang kiếm tiền mà mình thì không" có thể khiến họ bỏ qua sự thận trọng cần thiết, dẫn đến các quyết định thiếu cân nhắc.
Trên thực tế, tâm lý FOMO không chỉ ảnh hưởng đến quyết định mua, mà còn tác động đến cách nhà đầu tư bán ra. Khi giá giảm, cảm giác sợ mất hết khiến nhiều người vội vàng bán tháo, chấp nhận lỗ để "thoát thân". Chu kỳ "mua vì sợ bỏ lỡ – bán vì sợ thua lỗ" lặp lại khiến nhà đầu tư không còn kiểm soát được hành vi của chính mình.
Trong câu chuyện của anh Minh, việc mua vàng không mang tính "dự đoán đúng", mà thể hiện sự bình tĩnh và kiên định với mục tiêu cá nhân. Anh không chạy theo sóng thị trường, cũng không bán ra khi giá tăng. Với anh, phần lãi lớn nhất không nằm ở chênh lệch giá, mà ở việc hiểu được quy luật cảm xúc của con người trong đầu tư.
Câu chuyện về vàng phản ánh một thực tế quen thuộc: nhà đầu tư cá nhân thường ra quyết định khi thông tin đã quá phổ biến và giá đã tăng mạnh. Khi đó, lợi nhuận tiềm năng không còn lớn, nhưng rủi ro lại tăng cao. FOMO khiến đám đông tin rằng "ai cũng đang đúng", trong khi lịch sử thị trường cho thấy, chính những thời điểm được coi là "không thể sai" lại thường là lúc sai lầm bắt đầu.
Đầu tư, dù là vàng, chứng khoán hay bất động sản, đều cần được dẫn dắt bởi hiểu biết và chiến lược rõ ràng. Sự bình tĩnh và khả năng tự ra quyết định – thay vì phụ thuộc vào cảm xúc đám đông – mới là yếu tố giúp nhà đầu tư tồn tại lâu dài.
Thị trường luôn có chu kỳ, cơ hội không bao giờ biến mất. Điều quan trọng là nhà đầu tư có đủ kiên nhẫn và bản lĩnh để nhận ra giá trị thật, thay vì hành động vì nỗi sợ bị bỏ lỡ.