"Có cửa hàng trước đây vay người quen lãi 3%/tháng, sau khi dùng hoá đơn điện tử, minh bạch doanh thu thì được vay với lãi suất chỉ bằng 1/3 so với trước"
Theo chuyên gia, hiện rất ít hộ có bảo hiểm, tiết kiệm, hay hồ sơ tài chính minh bạch. Điều này khiến cho hàng triệu hộ kinh doanh, dù tạo ra giá trị thật, dòng tiền thật, lại bị coi như "vô hình" trong hệ thống tài chính.
Ngày 17/10, Báo Nhân Dân phối hợp với Viện Chiến lược phát triển kinh tế số (IDS) tổ chức tọa đàm "Thực thi Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia: Cơ hội để hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ tài chính, thúc đẩy tăng trưởng".
Tại toạ đàm, TS Trần Văn, Viện trưởng IDS, Đại biểu Quốc hội khoá XII, XIII, cho rằng chính công nghệ đã làm thay đổi cuộc đời của các chủ hộ kinh doanh: Từ "mưu sinh bắt buộc" thành "niềm vui kinh doanh", thấy được cơ hội mở mang kinh doanh từ "tiểu chủ" thành "doanh nhân". Với hơn 100 triệu dân, di chuyển chủ yếu bằng xe "hai bánh", dân cư chưa được quy hoạch, chưa kể thói quen "ăn vặt, tạt ngang", kinh tế "vỉa hè"… thì cơ hội của các chủ hộ kinh doanh, chủ tiệm tạp hóa còn rất lớn.
Việc tích hợp các thành tựu khoa học công nghệ mới nhất mà các nền tảng tài chính số thông minh đã hỗ trợ hàng triệu hộ kinh doanh cá thể trên cả nước, kể cả ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, trong sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ hàng hóa. Các chủ tiệm tạp hóa ngày nào còn e dè với công nghệ, thì nay đã chủ động đón nhận các dịch vụ công nghệ tài chính, nhờ đó mà tiết kiệm chi phí, thời gian và tăng đáng kể hiệu quả kinh doanh. Nhờ vậy, nhiều hộ kinh doanh đã có điều kiện mở rộng quy mô, đa dạng hóa mặt hàng, phục vụ người tiêu dùng tốt hơn, tạo tích lũy, hoàn thiện điều kiện pháp lý, sẵn sàng chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ và vừa phù hợp với mục tiêu mà Đảng và Nhà nước đề ra.
Dưới góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Thanh Hiển, Tổng giám đốc Finviet nhận định, hỗ trợ các hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ tài chính (fintech), chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp là một trong những giải pháp cần thiết, góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo nguồn thu ngân sách lớn hơn.
Theo số liệu Tổng cục Thống kê, hiện nay Việt Nam có trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, đóng góp khoảng 30% GDP, sử dụng hơn 10 triệu lao động. Đây là lực lượng khổng lồ, chiếm tỷ trọng lớn trong chuỗi cung ứng hàng tiêu dùng nhanh (FMCG). Tuy nhiên, nghịch lý nằm ở chỗ: 70% hộ chưa từng tiếp cận tín dụng chính thức; 90% giao dịch tài chính vẫn phi chính thức, thông qua vay nóng, góp họ, hoặc tín dụng đen. Rất ít hộ có bảo hiểm, tiết kiệm, hay hồ sơ tài chính minh bạch.
Điều này khiến cho hàng triệu hộ kinh doanh, dù tạo ra giá trị thật, dòng tiền thật, lại bị coi như "vô hình" trong hệ thống tài chính.
Một số thực trạng có thể kể đến như: Hộ kinh doanh thiếu hồ sơ tín dụng, thường không có báo cáo tài chính, không chứng minh thu nhập, nên ngân hàng không cho vay. Ngoài ra là chi phí tài chính cao: Vì không có lựa chọn, họ chấp nhận vay nóng, trả lãi suất gấp 3 đến 4 lần ngân hàng. Thứ ba là không có công cụ quản lý: Hầu hết ghi chép thủ công, dẫn đến sai lệch và thiếu minh bạch. Thứ tư là không có mạng lưới an toàn xã hội: Khi biến cố xảy ra (dịch bệnh, thiên tai), họ lập tức rơi vào khó khăn.
Do đó, giải pháp số toàn diện là chìa khóa tháo gỡ những "nút thắt" giúp hộ kinh doanh cá thể tiếp cận vốn minh bạch và phát triển bền vững.
Từ thực tiễn triển khai ECO Platform, Finviet nhận thấy: mỗi giao dịch bán hàng đều được ghi nhận trở thành "dữ liệu sống" về doanh thu và dòng tiền. Từ dữ liệu này, có thể thiết kế thêm sản phẩm tiết kiệm nhỏ giọt, bảo hiểm vi mô, phù hợp với khả năng của hộ kinh doanh.
Ông Hiển cũng chia sẻ câu chuyện có thật của một cửa hàng tại miền trung. Trước đây họ chỉ ghi chép bằng sổ tay, vay vốn người quen với lãi 3%/tháng. Sau 6 tháng dùng POS ECO và hóa đơn điện tử, doanh thu minh bạch, dữ liệu giao dịch kết nối sang ngân hàng. Chủ cửa hàng được SHB cấp hạn mức tín dụng 200 triệu đồng, lãi suất chỉ bằng một phần ba so với trước đây.
Nhờ tích hợp ECO Pay, 70% giao dịch đã chuyển sang thanh toán điện tử, giảm rủi ro tiền mặt. Từ dữ liệu ổn định này, chủ hộ còn tham gia gói tiết kiệm nhỏ giọt và bảo hiểm sức khỏe với chi phí thấp.
Đó không chỉ là những con số, mà là sự thay đổi toàn diện: an tâm mở rộng kinh doanh, con cái học hành ổn định, có quỹ dự phòng khi ốm đau, và lần đầu tiên cảm thấy mình "được công nhận" trong hệ thống tài chính chính thống.
Lan Anh