Cổ phần hóa các Cienco: Nhà đầu tư chiến lược thoái vốn trước hạn, Cienco 8 âm thầm 'về tay' Tập đoàn Phúc Lộc của đại gia Lương Minh Tường

Nhà đầu tư thoái vốn trước hạn, nợ tiền thuê đất

Mới đây, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã công khai kết luận thanh tra việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước; chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở (giai đoạn 2011 - 2021) tại Bộ Giao thông vận tải (GTVT).

Một nội dung quan trọng tại kết luận thanh tra lần này là công tác cổ phần hóa các doanh nghiệp thuộc Bộ GTVT trong đó có Tổng Công ty Xây dựng Công trình Giao thông 8 - CTCP (Công ty mẹ - Cienco 8).

Thứ nhất, TTCP chỉ ra việc Cienco 8 xây dựng tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược (trường hợp không phải tổ chức tín dụng) không cụ thể dẫn tới việc nhà đầu tư chiến lược là Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Vinaconex - PVC và Công ty cổ phần Cầu đường Long Biên thoái vốn trước thời hạn cam kết. Cụ thể, hai nhà đầu tư trên thoái hết vốn sau 01 năm từ thời điểm Cienco 8 chính thức chuyển sang Công ty cổ phần.

Thứ hai, Cienco 8 không phân tích rõ nguyên nhân, xem xét trách nhiệm của tổ chức, cá nhân để bồi thường khi kiểm kê tài sản thiếu tại Chi nhánh phía Nam (tài sản cố định); tại Ban điều hành dự án phía Nam (nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ tồn kho khi kiểm kê, đánh giá lại tài sản không hiện hữu, không đủ hồ sơ) với giá trị 520 triệu đồng.

Cienco 8 xác định giá đất theo giá thị trường để tính vào giá trị doanh nghiệp, đối với cơ sở đất tại Khu phố 2, Bình Đa, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai với diện tích 162m². Do đó, cần phải rà soát để tính toán đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật, không để thất thoát tài sản nhà nước.

Thứ ba, TTCP chỉ ra việc Cienco 8 xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá khí 02 công ty là Công ty TNHH MTV XDCTGT 875 và Công ty TNHH MTV XDCTGT 892 chưa được phê duyệt giá trị doanh nghiệp, chưa có phương án cổ phần hoá.

Thứ tư, Cienco 8 là một trong số các doanh nghiệp không đối chiếu xác nhận đầy đủ các khoản phải thu, phải nợ, không xác định trách nhiệm của tập thể, cá nhân theo quy định.

Thứ năm, Cienco 8 cũng là một trong số các doanh nghiệp không báo cáo Thủ tướng Chính phủ và chưa có thỏa thuận với Bộ Tài chính về việc điều chỉnh vốn điều lệ.

Trong việc quản lý và sử dụng đất đai khi thực hiện cổ phần hóa, Cienco 8 có 2 cở sở nhà đất. Một là cơ sở nhà đất tại số 8 Hồ Tùng Mậu, phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, Hà Nội có diện tích 1.451 m² với tòa nhà 07 tầng và khu đất diện tích 1.265,57 m² với tòa nhà 05 tầng được Cienco 8 thuê đất với UBND TP Hà Nội có thời hạn 30 năm (hết hạn vào năm 2032).

Công ty đã cho Ngân hàng Công thương Việt Nam (VietinBank) thuê toàn bộ diện tích 1.451 m² đất với tòa nhà 07 tầng. Đồng thời, Cienco 8 hợp đồng cho Công ty TNHH Khách sạn Kinh Đô thuê toàn bộ, điện tích 1.265,57 m² đất với tòa nhà 05 tầng (tháng 3/2009) trước thời điểm cổ phần hoá là chưa đúng với quy định. Chưa hết, công ty cho thuê với điều khoản thanh toán trả tiền một lần, không điều chỉnh giá cho suốt thời gian thuê 50 năm vượt thời hạn nhà nước cho thuê.

Tại thời điểm cổ phần hoá, Sở Tài chính có Văn bản số 7337/STC-QLCS ngày 25/12/2013 về việc thỏa thuận phương án sử dụng đất cũng không được Cienco 8 báo cáo và cũng không phát hiện việc cho thuê cơ sở nhà đất nêu trên dẫn đến phê duyệt phương án cổ phần hoá không chính xác.

Ngoài ra, tính đến 20/6/2022, cơ sở nhà đất số 8 Hồ Tùng Mậu chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính tiền thuế sử dụng đất với nhà nước hơn 13,2 tỷ đồng.

Còn tại lô đất tại số 222 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, Hà Nội, có diện tích 1.306 m² được Công ty thuê đất với UBND TP Hà Nội có thời hạn thuê đất 20 năm kể từ ngày 27/7/1998 (đến năm 2018 hết thời gian thuê đất) với mục đích sử dụng để xây dựng trung tâm dịch vụ kinh doanh. Tuy nhiên, đến nay Tổng công ty chưa ký hợp đồng thuê đất tiếp theo với UBND TP Hà Nội, nhưng ngày 16/8/2018, Cienco 8 lại ký Hợp đồng Hợp tác kinh doanh số 01/HĐHTKD với Công ty TNHH Chuỗi nhà hàng Roxa với nội dung sử dụng 1.306 m² để làm nhà hàng là chưa thực hiện đúng với quy định tại khoản 3 Điều 12 Luật Đất đai năm 2013.

Việc chưa thực hiện đúng phương án cổ phần hoá phải được kiểm tra, rà soát và xử lý theo quy định của pháp luật đối với 02 cơ sở nhà đất trên.

Với tất cả những sai phạm nêu trên, TTCP đề nghị xử lý hành chính đó là HĐTV Cienco 8 - CTCP kiểm điểm để xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân để xảy ra các tồn tại, hạn chế, khuyết điểm, vi phạm trong việc tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước (sắp xếp lại, cổ phần hóa, thoái vốn); việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở liên quan nêu trên, đề xuất biện pháp xử lý theo đúng quy định pháp luật.

Về biện pháp xử lý kinh tế, TTCP nêu do cổ phần hóa làm giảm vốn, mất vốn Nhà nước tổng số tiền 66,16 tỷ đồng trong đó, tại Cienco 8 không làm rõ trách nhiệm để bồi thường đối với tài sản đã mất 520 triệu đồng.

Cuối cùng, TTCP đề nghị Cienco 8 - CTCP rà soát, tính toán để nộp về ngân sách nhà nước số tiền thuế sử dụng đất còn nợ hơn 13,1 tỷ đồng tại cơ sở nhà đất số 8 Hồ Tùng Mậu, phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, Hà Nội.

Lận đận IPO vì thua lỗ

Tổng Công ty Xây dựng Công trình Giao thông 8 - CTCP tiền thân là Ban Xây dựng 64 được thành lập theo Quyết định số 597/QĐ-TC ngày 23/6/1965 của Bộ Giao thông vận tải (GTVT).

Ngày 25/6/2010, Bộ GTVT có Quyết định số 1761/QĐ-BGTVT thành lập Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 8 (Cienco 8) là Công ty TNHH MTV do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ.

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước và Quyết định số 49/QĐ-BGTVT ngày 08/01/2013 của Bộ GTVT, Cienco 8 triển khai cổ phần hóa doanh nghiệp.

So với các doanh nghiệp cùng "họ" Cienco, việc IPO Cienco 8 gặp phải nhiều khó khăn hơn do kết quả kinh doanh bết bát.

Theo báo cáo của Cienco 8 gửi Bộ GTVT, số nợ phải thu của tổng công ty tính đến 30/6/2013 lên tới 1.300 tỷ đồng trong khi nợ phải trả là 2.800 tỷ đồng.

Đến thời điểm này, các công ty thành viên nợ công ty mẹ hơn 700 triệu đồng, công ty mẹ nợ các chủ đầu tư gần 800 triệu đồng. Số lao động thường xuyên không có việc làm lên tới 500 người.

Ngày 10/3/2014, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 357/QĐ-TTg phê duyệt Phương án cổ phần hóa Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 8.

Theo phương án này, vốn điều lệ của Cienco 8 là 350 tỷ đồng, tương đương phát hành 35 triệu cổ phần mệnh giá 10.000 đồng/cổ phần.

Trong đó, Nhà nước nắm giữ 17,15 triệu cổ phần, chiếm 49% vốn điều lệ; 21% cổ phần chào bán cho nhà đầu tư chiến lược; bán đấu giá công khai hơn 10 triệu cổ phần, tương đương 28,6% vốn điều lệ; 1,4% còn lại phát hành cho người lao động.

Ba cổ đông chiến lược của Cienco 8 là: CTCP Cầu đường Long Biên góp 35 tỷ đồng (chiếm 10% tỷ lệ vốn điều lệ), CTCP Đầu tư xây dựng Vinaconex - PVC góp 21 tỷ đồng (chiếm 6% tỷ lệ vốn điều lệ) và Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam góp 17,5 tỷ đồng (chiếm 5% tỷ lệ vốn điều lệ).

Ngày 6/5/2014, Cienco 8 đã đưa ra đấu giá là hơn 10 triệu cổ phần với mệnh giá 10.000 đồng/cổ phần. Tuy nhiên, chỉ có 26 nhà đầu tư đăng ký đấu giá. Trong đợt này, Cienco 8 chỉ bán được 37.000 cổ phần với giá bình quân 10.000/cổ phiếu. Tổng giá trị cổ phần bán được là 370 triệu đồng.

Cienco 8 tổ chức Đại hội đồng cổ đông lần đầu vào ngày 30/5/2014 và thực hiện thay đổi Giấy Đăng ký doanh nghiệp công ty cổ phần và chính thức chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty cổ phần từ ngày 30/6/2014.

Đại hội năm đó đã thống nhất bầu ra HĐQT gồm 05 ủy viên: Ông Vũ Cao Đàm, ông Phạm Xuân Thủy, ông Nguyễn Tuấn Anh, ông Nguyễn Hữu Hoa và ông Trương Quốc Dũng.

Sau phiên họp thứ nhất của HĐQT, ông Vũ Cao Đàm được bầu giữ chức vụ Chủ tịch HĐQT và ông Phạm Xuân Thủy giữ chức vụ Tổng giám đốc.

Đại hội cũng đã thống nhất bầu ra Ban kiểm soát gồm 03 ủy viên: Ông Nguyễn Thế Hùng (trưởng ban), bà Lê Thị Ngọc Trâm và ông Nguyễn Văn Thành.

Cienco 8 đặt mục tiêu sản lượng 1.321 tỷ đồng, doanh thu 1.082 tỷ đồng, lợi nhuân đạt sau thuế đạt 13,5 tỷ đồng, cổ tức bình quân 4,9%/năm trong năm đầu tiên hoạt động theo mô hình công ty cổ phần.

Đến tháng 8/2015, Cienco 8 tiếp tục đưa hơn 19,1 triệu cổ phần ra đấu giá với giá khởi điểm 10.100 đồng/cổ phiếu. Kết quả có 2 nhà đầu tư đăng ký tham gia (gồm 1 tổ chức và 1 cá nhân đều là nhà đầu tư trong nước) đăng ký mua 8.266.000 cổ phần tương đương 43,5% lượng cổ phiếu đấu giá.

Giá đặt mua thành công cao nhất cũng như thấp nhất đều là 10.100 đồng. Do đó, giá đấu thành công bình quân là 10.100 đồng. Sau cuộc đấu giá này, Bộ GTVT còn sở hữu gần 10,8 triệu cổ phần của Cienco 8 tương đương 40,5% vốn điều lệ.

Theo bản công bố thông tin trước buổi đấu giá nói trên, tính đến 30/06/2015, tổng tài sản của Cienco 8 đạt 1.566 tỷ đồng. Doanh thu thuần hợp nhất năm 2014 đạt 1.500 tỷ (giảm 50% so với năm 2013) tuy nhiên lợi nhuận âm 20,5 tỷ đồng.

Nhóm cổ đông Tập đoàn Phúc Lộc nắm quyền chi phối

Cũng trong giai đoạn 2014-2015, Cienco 8 tiếp tục chào bán cổ phần công khai thêm nhiều lần nhưng đều rơi vào tình trạng ế ẩm. Trong khi đó, các cổ đông chiến lược Cienco 8 sau đó âm thầm thoái vốn.

Cụ thể, tháng 9/2015, CTCP Đầu tư xây dựng Vinaconex – PVC (mã: PVV) công bố Nghị quyết phê duyệt phương án chuyển nhượng 2,1 triệu cổ phần Cienco 8 (tương đương 7,9% vốn điều lệ) cho CTCP Tập đoàn Phúc Lộc. Với giá chào bán 7.500 đồng/cổ phiếu, thương vụ trị giá 15,75 tỷ đồng, được thực hiện theo hình thức thỏa thuận.

Tháng 10/2015, Cienco 8 gây bất ngờ khi công bố thông tin ông Lương Minh Tường - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Phúc Lộc được bổ nhiệm làm Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng giám đốc Cienco 8.

Lúc này, thông tin Tập đoàn Phúc Lộc, ông Lương Minh Tường và bà Đinh Thị Hương Giang đã hoàn tất việc mua vốn nhà nước, và từ các cổ đông chiến lược với tổng cộng 51,99% tổng số cổ phần tại Cienco 8 mới được sáng tỏ.

Sau khi vợ chồng ông Lương Minh Tường và Tập đoàn Phúc Lộc nắm quyền chi phối, Cienco 8 tăng vốn điều lệ lên 589,9 tỷ đồng. Lúc này, cổ đông Nhà nước chỉ nắm khoảng 18% vốn điều lệ trong khi nhóm cổ đông Phúc Lộc chiếm tỷ lệ chi phối với 78,51%.

Đến năm 2016, Chủ tịch HĐQT Cienco8 – ông Lương Minh Tường có văn bản gửi Bộ GTVT đề nghị bộ này cho ý kiến về việc tăng vốn điều lệ từ 589,9 tỷ đồng lên 2.000 tỷ đồng với hình thức là các cổ đông chính thực hiện góp vốn theo nhu cầu tăng vốn từng đợt.

Lý do của việc tăng vốn khủng này là để phục vụ các hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng công ty, trong đó có việc tham gia đầu tư các dự án theo hình thức BOT, PPP, kinh doanh bất động sản; đầu tư máy móc; xây dựng cải tạo các trụ sở làm việc.

Trong trường hợp Bộ GTVT không tham gia góp vốn, HĐQT Cienco 8 muốn cổ đông Nhà nước đồng ý việc các cổ đông chính gồm Tập đoàn Phúc Lộc, ông Lương Minh Tường và bà Đinh Thị Hương Giang góp toàn bộ số vốn điều lệ tăng thêm.

Nếu việc tăng vốn này được thực hiện, tỉ lệ vốn của Nhà nước tại Cienco 8 sẽ chỉ còn khoảng 5,4%. Còn tỷ lệ sở hữu của Tập đoàn Phúc Lộc gần như tuyệt đối.

Nhiều khả năng đợt tăng vốn nói trên đã không hoàn thành nên tỉ lệ vốn của Nhà nước tại Cienco 8 vẫn giữ nguyên 18% trong nhiều năm liền. Năm 2017, Bộ GTVT chuyển giao quyền đại diện vốn tại Cienco 8 về Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC).

Tháng 5/2023, SCIC công bố danh sách thoái vốn đợt 1/2023 gồm 73 doanh nghiệp, trong đó có Cienco 8. Thời điểm này, SCIC vẫn sở hữu 18% vốn Cienco 8.

Cần nói thêm, sau khi hoàn tất thâu tóm Cienco 8, Liên danh Phúc Lộc - Cienco 8 liên tiếp trúng thầu nhiều dự án hạ tầng. Trong đó có thể kể đến Dự án xây dựng cấp bách hệ thống chống lũ lụt sông Cầu, kết hợp hoàn thiện hạ tầng đô thị hai bên bờ sông Cầu (Dự án sông Cầu) theo hình thức đầu tư đối tác công tư PPP - Hợp đồng BT tại tỉnh Thái Nguyên với tổng mức đầu tư hơn 18.211,61 tỷ đồng.

Tiếp đến là dự án cầu Bạch Đằng tại Quảng Ninh (7.600 tỷ đồng) hay gói XL 01 dự án cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây với giá trị 1.069,5 tỷ đồng…

Theo đăng ký doanh nghiệp cập nhật đến tháng 4/2024, ông Lương Minh Tường vẫn là Chủ tịch HĐQT Cienco 8, Tổng giám đốc ông Nguyễn Văn Phú, Phó Tổng giám đốc ông Lê Văn Hậu. Tại thời điểm nay, công ty có 86 lao động.

Hà Ly