"Dấu chân số" YouTube tại Việt Nam: Từ kho video thành động lực chuyển dịch kinh tế số, vườn ươm doanh nhân số, quảng bá văn hóa - du lịch Việt ra toàn cầu

Trong bối cảnh nền kinh tế số Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, YouTube đã vượt ra khỏi vai trò ban đầu là một nền tảng giải trí đơn thuần để trở thành một động lực kinh tế quan trọng.

Từ một kho video khổng lồ, YouTube đã kiến tạo một hệ sinh thái sôi động, tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống kinh tế, từ các doanh nghiệp hàng đầu đến các cá nhân khởi nghiệp, từ thành thị đến nông thôn.

Nền tảng này không chỉ là một công cụ tiếp thị, mà còn là một trụ cột cốt lõi của nền kinh tế sáng tạo, là kênh hiệu quả để quảng bá văn hóa, du lịch, đồng thời mở ra hàng trăm nghìn cơ hội việc làm mới cho người lao động Việt Nam.

Dấu ấn kinh tế

Mới đây, sự kiện YouTube Works Awards 2025 tại TP. HCM đã minh chứng cho quy mô và tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của YouTube tại Việt Nam. Nền tảng này đã trở thành phần không thể thiếu của đời sống số. Đến giữa năm 2024, YouTube đã tiếp cận 50 triệu người dùng trên 18 tuổi ở Việt Nam, tương đương hơn 90% dân số trực tuyến.

Hơn thế, nền tảng này đã trở thành kênh video mạng xã hội phổ biến nhất tại Việt Nam, tiếp cận hơn 50 triệu người trưởng thành. Số liệu của Google và khảo sát của Kantar cho thấy có đến 73% người trưởng thành Việt Nam sử dụng YouTube hàng ngày.

Điều đáng chú ý là sự thay đổi trong thói quen tiêu thụ nội dung của người Việt. YouTube không còn chỉ là một nền tảng cá nhân trên điện thoại di động mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong không gian sinh hoạt chung của các gia đình.

Tính đến tháng 6 năm 2024, có hơn 33 triệu người Việt Nam xem YouTube trên TV, với thời lượng trung bình hơn 4 giờ mỗi ngày đối với những người dùng đã đăng nhập.

Sự dịch chuyển sang màn hình lớn (Connected TV - CTV) cho thấy YouTube đang trực tiếp cạnh tranh và thay thế vai trò của truyền hình truyền thống. Điều này mở ra một không gian quảng cáo cao cấp, có giá trị tương đương với TV, cho phép các thương hiệu tiếp cận khán giả trong một môi trường trải nghiệm chất lượng cao.

Mức độ đóng góp của YouTube vào nền kinh tế Việt Nam đã được định lượng một cách rõ ràng.

Tại sự kiện kỷ niệm 10 năm hoạt động ở Việt Nam cuối năm 2014, Google công bố hơn 1.800 kênh Việt Nam đạt 1 triệu người đăng ký và 20.000 người đang kiếm tiền trực tiếp qua YouTube, mang về khoảng 1.500 tỉ đồng doanh thu ngoại tệ cho nền kinh tế trong năm 2022.

Theo một báo cáo của Access Partnership vào năm 2023, các sản phẩm của Google, bao gồm YouTube, đã giúp tạo ra 116,8 nghìn tỷ đồng (tương đương 4,90 tỷ USD) hoạt động kinh tế cho các doanh nghiệp Việt Nam. Điều này khẳng định vai trò của nền tảng không chỉ là một kênh tiếp thị đơn thuần mà là một động lực tăng trưởng kinh tế thực sự.

Đặc biệt, nền tảng này còn tạo ra một luồng giá trị kinh tế trực tiếp cho các hộ gia đình. Báo cáo của Access Partnership ước tính năm 2023, các sản phẩm của Google, bao gồm YouTube, đã mang lại 101,1 nghìn tỷ đồng (tương đương 4,24 tỷ USD) lợi ích kinh tế cho các hộ gia đình Việt Nam.

Con số này là minh chứng mạnh mẽ cho sự hình thành và phát triển của "nền kinh tế sáng tạo" (creator economy) tại Việt Nam. Nó cho thấy các cá nhân, bằng khả năng sáng tạo của mình, có thể tạo ra thu nhập đáng kể, độc lập với các mô hình kinh doanh truyền thống. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc đa dạng hóa các nguồn thu nhập và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp cá nhân.

Dữ liệu cho thấy nền kinh tế sáng tạo trên YouTube tại Việt Nam đang phát triển với tốc độ phi mã. Đến cuối năm 2024, số lượng kênh YouTube tại Việt Nam có doanh thu hàng chục tỷ đồng đã tăng hơn 35% so với một năm trước. Tốc độ tăng trưởng này cho thấy việc sản xuất nội dung đã chuyển mình từ một sở thích thành một ngành nghề chuyên nghiệp, mang lại thu nhập khủng cho nhiều cá nhân và doanh nghiệp.

Sự chuyên nghiệp hóa còn được thể hiện qua việc số lượng kênh đạt Nút Vàng (trên 1 triệu người đăng ký) đã vượt mốc 2,500 kênh tính đến tháng 12 năm 2024. Con số này phản ánh quy mô và mức độ trưởng thành của hệ sinh thái, nơi các nhà sáng tạo đã xây dựng được cộng đồng vững mạnh và thương hiệu cá nhân có sức ảnh hưởng.

Thêm vào đó, thời lượng xem nội dung liên quan đến Gen Z đã tăng hơn 125% trong năm qua. Đây là một chỉ số nhân khẩu học quan trọng, cho thấy thế hệ tiêu dùng và lao động tương lai đang gắn bó sâu sắc với nền tảng này. Sự gắn kết này tạo ra một vòng lặp tích cực: người xem trẻ tạo ra nhu cầu, thúc đẩy các nhà sáng tạo sản xuất nội dung, thu hút đầu tư quảng cáo và tạo ra tăng trưởng kinh tế bền vững.

Đòn bẩy cho doanh nghiệp

YouTube đã chứng minh hiệu quả của mình như một công cụ tiếp thị toàn diện, tác động đến mọi giai đoạn của phễu marketing. Các chiến dịch quảng cáo trên YouTube thúc đẩy tìm kiếm thương hiệu trực tuyến tăng 20.8% so với những người không xem quảng cáo. Đây là một bằng chứng rõ ràng cho khả năng của nền tảng trong việc nâng cao nhận diện thương hiệu.

Sự hiệu quả này được thể hiện rõ qua các ví dụ thực tế. Chiến dịch của thương hiệu CHIN-SU đã ứng dụng giải pháp "Living Room Takeover" trên YouTube CTV, đạt được những kết quả ấn tượng: lượng người tìm kiếm thương hiệu trực tuyến tăng 23%, tỷ lệ cân nhắc sản phẩm tăng 15%, và khả năng mua hàng tăng 7%. Những chỉ số này chứng tỏ YouTube không chỉ giúp người dùng nhận biết mà còn thuyết phục họ cân nhắc và thực hiện hành vi mua hàng.

Ngoài ra, các định dạng quảng cáo mới như YouTube Shorts cũng chứng minh hiệu quả trong việc tạo ra tương tác và thúc đẩy người dùng giới thiệu thương hiệu cho bạn bè và gia đình. Các giải thưởng uy tín như YouTube Works Awards Việt Nam 2025 vinh danh những chiến dịch này, khẳng định vai trò của YouTube như một động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng thương mại.

Bên cạnh đó, YouTube cũng cung cấp một bộ công cụ kiếm tiền đa dạng, giúp các doanh nghiệp và nhà sáng tạo xây dựng nhiều dòng doanh thu bền vững. Ngoài doanh thu từ quảng cáo truyền thống thông qua chương trình Đối tác YouTube (YPP), các kênh có thể kiếm tiền từ Hội viên của kênh, nơi người hâm mộ trả phí định kỳ để nhận đặc quyền.

Một trong những bước tiến quan trọng là sự tích hợp thương mại điện tử trực tiếp trên nền tảng. Các tính năng như YouTube Shopping cho phép nhà sáng tạo và doanh nghiệp gắn link sản phẩm vào video, livestream, giúp người xem mua sắm mà không cần rời khỏi nền tảng.

Điều này biến các nhà sáng tạo thành các "doanh nhân số", không chỉ dựa vào lượt xem mà còn chủ động bán sản phẩm của mình hoặc sản phẩm của đối tác thông qua tiếp thị liên kết (affiliate marketing). Đây là một mô hình kinh doanh bền vững, trực tiếp đóng góp vào doanh thu của doanh nghiệp.

Bà Mukpim Anantachai, Giám đốc Đối tác YouTube, Việt Nam & Thái Lan cho biết chỉ trong chưa đầy một năm ra mắt, hơn 55% nhà sáng tạo đủ điều kiện đã tham gia chương trình tiếp thị liên kết trên YouTube và khám phá thêm nhiều nguồn doanh thu khác. YouTube cũng chứng kiến thời gian xem nội dung liên quan đến mua sắm tăng hơn 500%.

Đồng quan điểm, bà Sarah Nguyễn, Giám đốc Marketing và Tăng trưởng, Shopee Việt Nam bổ sung: đã có 17.000 nhà sáng tạo nội dung tham gia YouTube Shopping, có 2,4 triệu sản phẩm đã được gắn thẻ nhờ vào nội dung của các nhà sáng tạo.

Các sản phẩm được bán qua YouTube Shopping giúp nhà sáng tạo có thêm thu nhập. Ví dụ, kênh Đam Mê Công Nghệ (600 nghìn sub) đã tăng doanh thu gấp 2,7 lần nhờ bán hàng qua YouTube Shopping, và hiện 82% thu nhập của kênh đến từ affiliate.

Nhờ sự đa dạng hóa này, nhiều kênh Việt Nam đã gia tăng đáng kể doanh thu. Ví dụ, kênh Vê Vê Channel (41 triệu sub) đạt 16.000 đơn hàng và tăng doanh thu gấp 25 lần sau khi tham gia YouTube Shopping.

Hiện nhiều thương hiệu lớn và nhỏ tại Việt Nam đã tận dụng YouTube một cách hiệu quả để đạt được các mục tiêu kinh doanh. Ví dụ Grab Vietnam với chiến dịch "Grab 10 Years | A Decade Of Impact & Appreciation" đã giành giải thưởng cao nhất "Best of Vietnam" tại YouTube Works Awards 2025.

Chiến dịch này được xây dựng dựa trên câu chuyện chân thực và sự kết nối sâu sắc với cộng đồng, chứng minh rằng YouTube là một nền tảng hiệu quả để xây dựng thương hiệu, kể những câu chuyện có ý nghĩa và tạo ra kết nối cảm xúc với người dùng.

Sức mạnh lan tỏa văn hóa

YouTube đã trở thành một công cụ quảng bá du lịch hiệu quả, mang hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến với hàng triệu du khách tiềm năng. Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam đã triển khai chiến dịch "Việt Nam: Đi để yêu!" trên YouTube, hợp tác với Google và VinPearl. Chiến dịch này cho thấy sự quyết tâm của ngành du lịch trong việc ứng dụng công nghệ số để tiếp cận du khách.

Đặc biệt, chiến dịch đã sử dụng các nhà sáng tạo nội dung nổi tiếng như Khoai Lang Thang và Hoa hậu H'hen Niê, những người có sức ảnh hưởng lớn trong giới trẻ, để đóng vai trò như "người hướng dẫn du lịch trực tuyến" khám phá về văn hóa, ẩm thực và thiên nhiên Việt Nam. Cách tiếp cận này mang lại sự chân thực và đáng tin cậy hơn so với quảng cáo truyền thống, khơi gợi cảm hứng du lịch một cách tự nhiên và hiệu quả.

Nền tảng này cũng là một "đại sứ văn hóa" không chính thức của Việt Nam. Một thống kê cho thấy hơn 55% thời lượng nội dung do các kênh Việt Nam sản xuất được xem bởi các tài khoản ở nước ngoài. Điều này chứng minh rằng YouTube đang đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá hình ảnh Việt Nam đến bạn bè quốc tế, đặc biệt là thông qua các nội dung về ẩm thực, du lịch và đời sống.

Một ví dụ điển hình là kênh "Ẩm thực mẹ làm." Bằng những video giản dị, chân thực về cuộc sống và các món ăn đồng quê, kênh này không chỉ thu hút hơn 1 triệu người theo dõi mà còn được Tạp chí Forbes vinh danh trong danh sách "30 Under 30 Asia" năm 2024. Thành công của kênh cho thấy sức hút của những giá trị văn hóa truyền thống khi được kể bằng một cách tiếp cận gần gũi và đầy cảm xúc.

Tương tự, các kênh du lịch như Khoai Lang Thang hay các kênh về làng nghề truyền thống đã sử dụng YouTube để giới thiệu sản phẩm thủ công, giúp các nghệ nhân và tiểu thương nhỏ tiếp cận thị trường toàn cầu. Nền tảng này đã cung cấp một giải pháp hiệu quả cho những người kinh doanh thủ công mỹ nghệ đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm kênh phân phối và quảng bá sản phẩm, biến mỗi "cứ điểm" sản xuất thủ công trở thành một đơn vị kinh doanh toàn cầu, góp phần bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa dân tộc.

Việc làm và khởi nghiệp

YouTube không chỉ tạo ra doanh thu mà còn trực tiếp tạo ra hàng trăm nghìn việc làm mới. Báo cáo của Access Partnership cho thấy các sản phẩm của Google, bao gồm YouTube, đã hỗ trợ 210.500 việc làm tại Việt Nam vào năm 2023. Điều này cho thấy nền tảng đã hình thành một ngành công nghiệp mới với các vai trò chuyên môn hóa.

Các trang tuyển dụng hàng đầu tại Việt Nam như CareerViet và Glints đã đăng tải nhiều vị trí công việc liên quan đến YouTube với mức lương cụ thể. Ví dụ YouTube Optimizer/SEO YouTube trong vai trò tối ưu hóa kênh và nội dung để tăng khả năng hiển thị và lượt xem, hay quản trị kênh YouTube trong vai trò quản lý toàn bộ hoạt động của kênh, từ lên kế hoạch nội dung đến tương tác với người xem, Content Writer/Biên kịch, Video Editor.

Sự xuất hiện của các chức danh công việc và mức lương rõ ràng trên các nền tảng tuyển dụng là bằng chứng cho thấy nghề "YouTuber" và các công việc liên quan đã được thị trường lao động công nhận là một lựa chọn nghề nghiệp nghiêm túc, có lộ trình phát triển.

Thêm vào đó, YouTube còn đóng vai trò như một "vườn ươm" tri thức, cung cấp các bài học miễn phí và thực tế cho những người muốn khởi nghiệp. Các kênh chuyên biệt như Học viện Gizento chia sẻ kinh nghiệm thực tế về việc thành lập và điều hành doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng. Tương tự, một số nhà sáng tạo đã sử dụng YouTube để đào tạo kinh doanh trực tuyến, giúp các doanh nghiệp siêu nhỏ tiếp cận thị trường toàn cầu.

Tóm lại, YouTube đã chuyển đổi thành một động lực kinh tế số mạnh mẽ tại Việt Nam. Nền tảng này không chỉ đóng góp trực tiếp vào GDP thông qua các hoạt động kinh tế và tạo việc làm, mà còn gián tiếp thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế sáng tạo, hỗ trợ các doanh nghiệp tối ưu hóa chiến lược tiếp thị, và trở thành một kênh hiệu quả để quảng bá văn hóa, du lịch Việt Nam ra thế giới.

Trong tương lai, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) và sự tích hợp ngày càng sâu hơn với thương mại điện tử, YouTube có tiềm năng trở thành một trụ cột vững chắc hơn nữa của nền kinh tế số Việt Nam, tiếp tục đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới sáng tạo.

*Nguồn: YouTube, Google, Kantar, Access Partnership

Theo Băng Băng