Đề xuất tuyến metro nhanh nối sân bay Tân Sơn Nhất - sân bay Long Thành, rút ngắn thời gian di chuyển còn 30- 40 phút

Trong bối cảnh sân bay Long Thành giai đoạn 1 sẽ hoàn thành đưa vào khai thác nửa đầu năm 2026, việc nghiên cứu phương án kết nối với sân bay Tân Sơn Nhất là cấp thiết.

Theo cảnh báo của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), thời gian di chuyển bằng đường bộ giữa hai sân bay hiện tại dao động từ 60 đến 90 phút nhưng có thể kéo dài đến 5 tiếng nếu điều kiện giao thông bất lợi. Điều này đặt ra rào cản lớn cho khả năng phối hợp khai thác giữa Tân Sơn Nhất và Long Thành, đặc biệt với các chuyến bay nối chuyến. 

Ông Nguyễn Đình Nên, chuyên gia cao cấp về Quy hoạch giao thông, Công ty Tư vấn Quốc tế enCity (đơn vị tư vấn làm các quy hoạch chung Tp.HCM) cho biết, khi mạng lưới đường sắt đô thị của TP.HCM hoàn thiện, hành khách có thể di chuyển giữa hai sân bay thông qua trung chuyển giữa hai tuyến đường sắt Long Thành - Thủ Thiêm và tuyến metro số 6 tại nhà ga Phú Hữu. 

Với chiều dài hành trình khoảng 50 km, thời gian di chuyển trung bình, bao gồm cả thời gian trung chuyển là khoảng 60-70 phút. Tuy nhiên, có một giải pháp khác giúp rút ngắn kết nối này là một đường metro nhanh (metro express) kết nối trực tiếp hai sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành. Với phương án này, thời gian di chuyển giữa 2 sân bay sẽ được rút ngắn chỉ còn 30-40 phút.

Theo vị này, loại hình metro nhanh được vận hành theo cơ chế chỉ dừng tại một số ga chính, thay vì dừng ở tất cả các ga như tuyến metro thông thường. Với metro nhanh, các điểm đón chính sẽ cần được xác định rõ hơn trong giai đoạn nghiên cứu chi tiết về nhu cầu hành khách.

Tuy nhiên, trước mắt có thể tạm thời đề xuất một số vị trí ga chính như điểm giao giữa tuyến số 3 và tuyến số 6 tại khu vực Bình Triệu; điểm giao giữa tuyến số 1 và tuyến số 6 tại khu vực Trường Thọ; ga Phú Hữu; ga trung tâm Nhơn Trạch; cùng hai ga đầu cuối là hai sân bay.

Theo ông Nên, dù khác biệt về quy mô đầu tư, mô hình metro nhanh này vẫn có thể học hỏi từ cách tổ chức tuyến AREX: vận hành song song tàu nhanh và tàu thường, sử dụng các ga vượt để đảm bảo lịch trình chính xác và tối ưu thời gian chuyển tuyến. Với cách tiếp cận tiết kiệm và khả thi hơn, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển một hệ thống tương đương mà không phải đầu tư toàn bộ tuyến đường sắt kép mới.

Nếu được triển khai sớm và đồng bộ, tuyến metro nhanh kết nối hai sân bay sẽ không chỉ giúp giải quyết tình trạng quá tải giao thông mà còn đóng vai trò hạ tầng chiến lược, hỗ trợ Long Thành phát huy vai trò trung tâm hàng không quốc tế. Quan trọng hơn, đây là bước đi thiết thực nhằm đảm bảo tính hiệu quả cho mô hình khai thác hai sân bay đồng thời, một bài toán không chỉ về giao thông, mà là về năng lực cạnh tranh dài hạn của hàng không Việt Nam.

Vị này cũng dẫn chứng, các thành phố lớn đã giải bài toán tương tự bằng hệ thống đường sắt tốc độ cao. Đơn cử như tuyến Airport Railroad Express (AREX) tại Hàn Quốc là ví dụ điển hình. Tuyến tàu tốc độ cao này giúp hành khách di chuyển giữa sân bay quốc tế Incheon và sân bay nội địa Gimpo chỉ trong 20 phút, bằng một nửa thời gian di chuyển bằng ô tô. Cả tuyến phục vụ tới 180.000 lượt khách mỗi ngày, đây là một phần không thể thiếu trong mạng lưới hàng không tích hợp của khu vực Seoul.

Tại Trung Quốc, tuyến đường sắt Airport Link Line nối sân bay Pudong và Hongqiao ở Thượng Hải, khai thác từ cuối năm 2024 đã giúp rút ngắn thời gian di chuyển giữa hai sân bay từ 90 phút xuống dưới 40 phút nhờ thiết kế tốc độ 160 km/h. Cả hai trường hợp đều cho thấy đầu tư vào hạ tầng giao thông tốc độ cao giữa các sân bay là điều kiện tiên quyết để phát triển vai trò trung chuyển quốc tế.

Ở TP.HCM, vai trò của hai sân bay đã được xác định rõ. Sân bay Tân Sơn Nhất chủ yếu phục vụ nội địa và một số đường bay quốc tế gần. Sân bay Long Thành, khi giai đoạn 1 vận hành vào năm 2026 sẽ tập trung vào các đường bay quốc tế dài. Sân bay Tân Sơn Nhất dự kiến đạt 50 triệu lượt khách/năm khi nhà ga T3 hoàn thành. Còn sân bay Long Thành sẽ bắt đầu với 25 triệu lượt khách, hướng tới 100 triệu vào năm 2050. 

Để hai sân bay hỗ trợ lẫn nhau, theo các chuyên gia nhu cầu trung chuyển giữa hai sân bay không chỉ là một lựa chọn bổ sung, mà là một yêu cầu vận hành cốt lõi.

Tiểu Bảo