Đóng 1,5 tỷ bảo hiểm nhân thọ trong 7 năm, người phụ nữ gần 70 tuổi muốn rút tiền thì được thông báo: "Rút ngay chỉ còn 550 triệu, đóng tiếp 25 năm cũng trắng tay"

Nhiều người tham gia bảo hiểm nhân thọ với mong muốn vừa được bảo vệ tài chính, vừa tích lũy một khoản tiền trong tương lai. Tuy nhiên, thực tế cho thấy có trường hợp sau nhiều năm đóng phí với số tiền lớn, khi rút lại mới nhận ra những điểm chưa phù hợp so với kỳ vọng ban đầu. Câu chuyện của mẹ chị N.M.A là ví dụ điển hình.

Chị N.M.A kể: Năm 2017, khi 60 tuổi, mẹ chị N.M.A tham gia một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ của công ty B. Theo phương án do tư vấn viên đưa ra, bà đóng 25 triệu đồng/tháng trong hai năm đầu (tương đương 300 triệu đồng/năm), từ năm thứ ba giảm xuống 15 triệu đồng/tháng (180 triệu đồng/năm). Bà được giới thiệu rằng khoản phí này vừa tích lũy để sau này rút toàn bộ, vừa đảm bảo quyền lợi bảo hiểm nếu ốm đau hoặc tử vong, với số tiền chi trả có thể lên tới vài tỷ đồng. Đây là khoản tiền bà dành dụm nhiều năm, mong muốn vừa tích lũy vừa có sự bảo vệ tài chính khi gặp rủi ro.

Đến đầu năm 2025, khi rà soát lại hợp đồng, chị N.M.A khuyên mẹ xem xét phương án rút tiền. Sau 7 năm, tổng số phí đã đóng khoảng 1,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi liên hệ với tư vấn viên, chị được thông báo nếu rút toàn bộ ở thời điểm hiện tại, giá trị hoàn lại chỉ khoảng 550 triệu đồng. Nếu ngừng hợp đồng, số tiền rút về chỉ chiếm một phần nhỏ so với số đã đóng; còn nếu tiếp tục đóng thêm 25 năm tới, theo bảng minh họa mới, giá trị tài khoản có nguy cơ giảm dần và cạn trước khi hợp đồng đáo hạn, do phí bảo hiểm rủi ro và phí quản lý tăng nhanh theo tuổi, dẫn đến nguy cơ mất toàn bộ số tiền đã tích lũy.

Chị N.M.A cho biết, ngay từ thời điểm tư vấn ban đầu, tư vấn viên khẳng định số tiền đã đóng sau này sẽ rút ra được nhiều hơn và vẫn đảm bảo đầy đủ quyền lợi bảo hiểm. Tuy nhiên, khi gia đình muốn trao đổi để tìm phương án rút tiền và bảo toàn tối đa quyền lợi, họ không nhận được sự tư vấn rõ ràng hay thông tin xác thực từ phía tư vấn viên.

Theo các chuyên gia bảo hiểm, do không nắm rõ thời hạn đóng phí, nội dung bảng minh họa hay các điều khoản cụ thể trong hợp đồng nên không thể biết chính xác dòng tiền được phân bổ vào quỹ nào, chi phí nào. Vì vậy, cũng không thể xác định cụ thể số tiền hoàn lại hoặc số tiền có thể thu về so với tổng phí đã đóng.

Tuy nhiên, về nguyên tắc, với sản phẩm bảo hiểm nhân thọ liên kết đầu tư, việc phân bổ phí và mức độ khấu trừ các loại chi phí (phí bảo hiểm rủi ro, phí quản lý hợp đồng, phí quản lý quỹ…) sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị tài khoản và quyền lợi mà khách hàng nhận được trong tương lai.

Phí bảo hiểm rủi ro (cost of insurance) không cố định mà tăng dần theo tuổi, đặc biệt ở nhóm khách hàng trên 60 tuổi. Nếu mức phí đóng không đủ bù cho phí rủi ro và các khoản phí quản lý, công ty bảo hiểm sẽ tự động khấu trừ phần thiếu hụt từ giá trị tài khoản. Điều này khiến giá trị tích lũy giảm dần và, nếu kéo dài nhiều năm, hợp đồng có thể bị "ăn mòn" đến mức không còn đủ giá trị để duy trì hiệu lực.

Bên cạnh đó, số tiền khách hàng đóng hằng năm thường bao gồm: phí bảo hiểm cơ bản, phí đóng thêm và phí cho các sản phẩm bổ trợ (nếu có). Trong đó, phí bảo hiểm rủi ro và phí quản lý hợp đồng được khấu trừ trước khi phần còn lại được tính vào "giá trị tài khoản cơ bản" và phân bổ vào các quỹ đầu tư đã chọn. Các sản phẩm bổ trợ chăm sóc sức khỏe thường có cách tính và khấu trừ riêng, không nằm trong phí cơ bản.

Nếu giả định khách hàng không đóng thêm và bỏ qua các khoản hoàn phí, giá trị tài khoản đóng thêm sẽ bằng 0. Trường hợp hủy hợp đồng trước hạn, số tiền nhận lại phụ thuộc vào tỷ lệ phần trăm giá trị tài khoản cơ bản được quy định theo từng năm, nhân với tỷ suất lợi nhuận bình quân của các quỹ trong năm. Ví dụ, nếu hủy vào năm thứ 5, khách hàng có thể chỉ nhận khoảng 30% giá trị tài khoản cơ bản (sau điều chỉnh lợi nhuận đầu tư).

Điều này cho thấy, không có gì đảm bảo khách hàng sẽ "có lãi", tức số tiền nhận về cao hơn số đã đóng. Đây là đặc điểm cốt lõi của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ liên kết đầu tư, và hầu hết các hợp đồng đều ghi rõ: "Khách hàng được hưởng toàn bộ kết quả đầu tư và chịu mọi rủi ro trong đầu tư".

Với doanh nghiệp bảo hiểm, sản phẩm "lai" giữa bảo hiểm nhân thọ và đầu tư này được kỳ vọng vừa mang lại sự bảo vệ tài chính, vừa có tiềm năng sinh lời cho khách hàng. Tuy nhiên, với người tham gia ở độ tuổi cao, rủi ro hao hụt giá trị hợp đồng sẽ đến nhanh hơn do phí bảo hiểm rủi ro tăng mạnh theo thời gian.

Các chuyên gia khuyến nghị, khi có bất kỳ thay đổi nào về mức phí hoặc quyền lợi trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, khách hàng nên yêu cầu bảng minh họa mới kèm giải thích rõ từng giả định và con số. Đồng thời, cần xem xét kỹ mức phí bảo hiểm rủi ro và phí quản lý để đánh giá khả năng duy trì hợp đồng dài hạn, cũng như cân nhắc tham khảo ý kiến từ chuyên gia độc lập, đặc biệt đối với những hợp đồng có giá trị lớn hoặc thời gian hiệu lực kéo dài.

Đức Anh