Hơn 3.300 kiến nghị của doanh nhân, chuyên gia gửi đến Diễn đàn Kinh tế tư nhân 2025

Thông tin từ Ban tổ chức Diễn đàn Kinh tế Tư nhân Việt Nam 2025 (VPSF) cho biết, sau hơn 2 tháng triển khai (tháng 7 - 8/2025), VPSF 2025 đã đạt được nhiều kết quả.

Kết thúc Vòng đối thoại địa phương, đã có khoảng 3.600 lượt đại biểu tham gia, ghi nhận hơn 300 ý kiến phát biểu trực tiếp tại hội trường và khoảng 3.000 ý kiến được gửi về cho Ban Tổ chức qua hình thức như: Tham luận, khảo sát ý kiến trực tiếp và trực tuyến. Ban Tổ chức đã tập hợp thành 4 nhóm kiến nghị lớn:

1. Các nội dung liên quan đến phát triển kinh tế tư nhân

Đây là nhóm vấn đề được thảo luận sâu rộng nhất, phản ánh những rào cản trực tiếp đến sự phát triển của doanh nghiệp, cụ thể:

- Các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và khởi nghiệp gặp rất nhiều khó khăn khi tiếp cận tín dụng ngân hàng do yêu cầu về tài sản thế chấp cao và thủ tục phức tạp. Nhiều doanh nghiệp đề xuất cần có cơ chế chấp nhận tài sản bảo đảm phi truyền thống như dòng tiền, hợp đồng thương mại.

- Đất đai và Mặt bằng là "điểm nghẽn" lớn tại tất cả các vùng. Doanh nghiệp phản ánh tình trạng thiếu quỹ đất sạch, quy hoạch chưa phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp nhỏ (cần diện tích 1.000-2.000 m²), thủ tục cấp phép đầu tư, giải phóng mặt bằng còn kéo dài và chi phí đền bù cao. Đặc biệt, các doanh nghiệp ở miền núi kiến nghị chính sách miễn/giảm tiền thuê đất trong những năm đầu.

- Nguồn nhân lực: Tình trạng thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là lao động có kỹ năng số, quản trị hiện đại và tay nghề kỹ thuật, là vấn đề chung của các địa phương, làm hạn chế năng lực đổi mới và cạnh tranh của doanh nghiệp.

- Doanh nghiệp tại các vùng khó khăn (miền núi, biên giới) tha thiết kiến nghị cần có các chính sách "biệt đãi", đặc thù về thuế, tín dụng, hạ tầng, thay vì áp dụng rập khuôn chính sách chung.

- Vẫn còn tình trạng các tập đoàn lớn, doanh nghiệp nhà nước "lấn sân" sang các lĩnh vực thương mại nhỏ, làm mất không gian phát triển của startup và doanh nghiệp nhỏ.

- Doanh nghiệp kỳ vọng chính quyền chuyển mạnh từ tư duy "quản lý" sang "phục vụ, đồng hành và kiến tạo", tăng cường đối thoại để tháo gỡ khó khăn kịp thời.

2. Các nội dung liên quan đến xây dựng và thi hành pháp luật

- Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản và đầu tư, phản ánh tình trạng các quy định pháp luật (Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng) còn chồng chéo, thiếu thống nhất, gây bế tắc cho các dự án.

- Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, giải thể doanh nghiệp, phòng cháy chữa cháy, và các quy định chuyên ngành (kinh doanh hóa chất) còn rườm rà, gây tốn kém chi phí và thời gian.

- Doanh nghiệp lo ngại về cơ chế "hậu kiểm" nếu không có tiêu chí minh bạch và quy trình rõ ràng. Đồng thời, mong muốn được tham gia sâu hơn vào quá trình góp ý, phản biện chính sách ngay từ khâu dự thảo.

3. Các nội dung liên quan đến thúc đẩy Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

- Phần lớn doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ còn gặp khó khăn trong chuyển đổi số do hạn chế về nhận thức, thiếu vốn đầu tư, thiếu nhân lực công nghệ và hạ tầng số chưa đồng bộ.

- Các địa phương, đặc biệt là vùng nông thôn và miền núi, thiếu vắng các trung tâm hỗ trợ đổi mới sáng tạo, vườn ươm doanh nghiệp, không gian làm việc chung và các quỹ đầu tư mạo hiểm.

- Các doanh nghiệp mong muốn có chính sách hỗ trợ cụ thể để ứng dụng công nghệ cao, AI vào các ngành thế mạnh như nông nghiệp (truy xuất nguồn gốc xuất xứ, logistics, du lịch, sản xuất…).

- Theo quy định tại Nghị định 10/2024/NĐ-CP ngày 01/2/2024 của Chính phủ, các Khu Nông nghiệp ứng dụng Công nghệ cao chỉ được thành lập bởi Chính phủ và đầu tư bằng ngân sách Nhà nước. Trong khi đó, từ năm 2016, bằng văn bản số 5181/VPCP-KTN, Thủ tướng Chính phủ đã cho phép địa phương chủ động thành lập Khu nông nghiệp công nghệ cao bằng nguồn vốn xã hội hoá.

4. Các nội dung liên quan đến Hội nhập quốc tế và hình thành chuỗi giá trị toàn cầu

- Các doanh nghiệp cho rằng, chi phí logistics tại Việt Nam vẫn ở mức cao (16-17% GDP), cao hơn mức trung bình thế giới, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa. Hạ tầng giao thông kết nối liên vùng, kết nối cảng biển - cửa khẩu còn yếu.

- Doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn vị sản xuất sản phẩm OCOP, gặp khó trong việc xây dựng thương hiệu và tiếp cận thị trường quốc tế. Cần có một sàn OCOP quốc gia và các chương trình xúc tiến thương mại số hiệu quả.

- Vẫn tồn tại các rào cản thương mại, như việc phía Trung Quốc chưa công nhận kết quả kiểm nghiệm nông sản của Việt Nam, gây rủi ro và thiệt hại cho doanh nghiệp.

Từ các "điểm nghẽn" đã nêu, cộng đồng doanh nghiệp đã đề xuất nhiều giải pháp, kiến nghị chính sách:

Đề xuất cải cách thể chế và chính sách:

- Xây dựng chính sách đặc thù theo vùng: Ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù cho các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn (miền núi, biên giới), tập trung vào ưu đãi thuế, đất đai, tín dụng.

- Thí điểm "Sandbox chính sách vùng": Đây là kiến nghị đột phá, đề xuất cho phép các địa phương thử nghiệm các cơ chế, chính sách mới một cách có kiểm soát trong các lĩnh vực như logistics, OCOP xuất khẩu, đổi mới sáng tạo, tài chính… trước khi nhân rộng.

- Đơn giản hóa thủ tục hành chính: Rà soát, cắt giảm và số hóa toàn diện các thủ tục liên quan đến đầu tư, đất đai, thuế, hải quan, thành lập và giải thể doanh nghiệp.

- Tăng cường vai trò của doanh nghiệp trong xây dựng pháp luật: Thể chế hóa các kênh đối thoại, phản biện chính sách để tiếng nói của doanh nghiệp được phản ánh thực chất vào quá trình lập pháp.

Đề xuất về tài chính, tín dụng và thuế:

- Hoàn thiện chính sách tín dụng: Ban hành hướng dẫn cụ thể cho các tổ chức tín dụng trong việc nhận tài sản bảo đảm là các tài sản phi truyền thống (dòng tiền, hàng tồn kho, quyền đòi nợ) để tháo gỡ khó khăn về vốn cho doanh nghiệp nhỏ.

- Về ưu đãi thuế, phí: (i) Nghiên cứu các gói miễn/giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, lệ phí môn bài trong những năm đầu cho doanh nghiệp mới thành lập, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và doanh nghiệp tại vùng khó khăn; (ii) Áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong thanh tra, kiểm tra thuế, tránh chồng chéo và gây phiền hà cho các doanh nghiệp tuân thủ tốt; (iii) Xây dựng và vận hành hiệu quả các quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đề xuất về hạ tầng và liên kết vùng:

- Ưu tiên nguồn lực đầu tư công cho các dự án hạ tầng giao thông, logistics kết nối liên vùng và quốc tế.

- Xây dựng mô hình Ban điều phối vùng có thực quyền, ngân sách và cơ chế hoạt động hiệu quả để thống nhất quy hoạch và hành động liên tỉnh.

Đề xuất về Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo:

- Xây dựng các Trung tâm Đổi mới sáng tạo cấp vùng nhằm tạo hạt nhân lan tỏa công nghệ, kết nối chuyên gia và hỗ trợ doanh nghiệp;

- Triển khai các chương trình hỗ trợ chuyển đổi số toàn diện, tập trung vào đào tạo, tư vấn và hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hợp tác xã.

- Đề xuất sửa đổi Nghị định 10/2024/NĐ-CP của Chính phủ: loại bỏ quy định chỉ sử dụng vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư vào khu nông nghiệp công nghệ cao. Thay vào đó, cần đưa các chính sách thu hút vốn đầu tư nông nghiệp, nông thôn từ nguồn vốn xã hội hoá.

Phan Trang