“Không ai mở quán phở chỉ để bán 10–15 bát một ngày”: Chuyên gia thuế đề nghị xem xét lại mức doanh thu miễn thuế 200 triệu

Theo số liệu quản lý thuế, tính đến tháng 10/2025, cả nước có khoảng 3,83 triệu hộ kinh doanh. Trong đó, có 1,7 triệu hộ có doanh thu dưới 200 triệu đồng (chiếm 44,4% tổng số hộ kinh doanh); có 883.000 hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng (chiếm 23% tổng số hộ kinh doanh); có 39.000 hộ có doanh thu trên 3 tỷ đồng (chiếm 1% tổng số hộ kinh doanh).

Bộ Tài chính xác định rõ ba nhóm hộ, cá nhân kinh doanh, tương ứng với phương pháp quản lý thuế khác nhau, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động. Trong đó với nhóm 1: Hộ kinh doanh có doanh thu dưới hoặc bằng 200 triệu đồng/năm. Nhóm này được quản lý theo phương thức đơn giản, không phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân, nhưng vẫn phải kê khai 2 lần/năm (đầu/giữa năm và cuối năm) để xác định nghĩa vụ thuế.

Nhóm này, hộ kinh doanh được khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử có mã khi giao dịch với người tiêu dùng. Sổ kế toán được giản lược tối đa và được hỗ trợ phần mềm miễn phí. Việc mở tài khoản ngân hàng hay chuyển đổi phương pháp tính thuế là không bắt buộc.

Với hộ kinh doanh qua nền tảng thương mại điện tử, nếu sàn có chức năng thanh toán, sàn sẽ khấu trừ, kê khai và nộp thay thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân theo tỷ lệ phần trăm doanh thu. Trường hợp doanh thu cuối năm dưới 200 triệu đồng, hộ sẽ được hoàn thuế nộp thừa. Nếu sàn không có chức năng thanh toán, cá nhân phải tự kê khai, nộp thuế theo từng lần phát sinh, tháng hoặc quý.

Tại tọa đàm trực tuyến "Thay đổi mô hình quản lý thuế, hộ kinh doanh cần lưu ý gì?", bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, Luật Thuế giá trị gia tăng Quốc hội số 48 thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026, có nghĩa là tại thời điểm này thì chưa được thi hành, sang năm mới có hiệu lực.

"Theo tôi, nếu phát hiện văn bản chưa phù hợp thì cũng nên mạnh dạn sửa đổi ngay. Và tôi cho rằng mức này cần phải nâng lên. Bởi thời điểm ban hành mức này, thực tế chúng ta chưa nắm được doanh thu thực của hộ kinh doanh. Không phải là không nắm được, mà là hộ kinh doanh đang che giấu rất nhiều doanh thu", bà Cúc nói.

Bà Cúc cho rằng, nếu theo đánh giá hiện nay thì có 44% số hộ đang kê khai doanh thu dưới 200 triệu để được miễn thuế. Nhưng bà cho rằng con số này không thực tế, vì doanh thu họ đang kê khai là doanh thu khoán, họ chưa điều chỉnh lên doanh thu thực.

"Chúng ta lấy mốc 200 triệu doanh thu chia cho 360 ngày, thì một ngày chưa đến 600 nghìn đồng. Trong khi một bát phở bây giờ có giá 40–50 nghìn. Một cái quán phở, chẳng lẽ một ngày người ta chỉ bán 10 bát? 10 bát đã là 500 nghìn rồi. Bán 15 bát là hết mức 200 triệu doanh thu này. Thực tế không ai mở quầy phở chỉ để bán mười mấy, hai mươi bát!"

Theo phân tích của Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, mức 200 triệu đồng doanh thu/năm để được miễn thuế đã trở nên không còn phù hợp. Lý do là nhiều năm qua, phần lớn hộ kinh doanh vẫn giữ thói quen "dìm" doanh thu xuống mức thấp nhất để được miễn thuế khoán, nên con số 200 triệu đang phản ánh doanh thu khai báo, chứ không phải doanh thu thực tế. "Bây giờ không chỉ có chuyện livestream 17 tiếng bán được 70 tỷ. Lần thứ hai, có người còn livestream 17 tiếng bán tới 120 tỷ. Đó là thương mại điện tử. Nhưng ngay cả những hộ bán chè xanh, xôi, rau quả, hay các quầy hàng nhỏ trong chợ… thì mức 200 triệu mỗi năm cũng đã lỗi thời", bà nói.

Trước đây nhiều hội thảo đề xuất nâng lên 400–500 triệu. Bà Cúc cho rằng mức thấp nhất phải 500 triệu, và tốt nhất là 1 tỷ. Giả sử với 1 tỷ doanh thu, lãi bình quân 16% thôi, thì lợi nhuận chỉ 160 triệu. Chia 12 tháng, thu nhập thực chỉ 13,3 triệu/tháng. So với người làm công ăn lương được giảm trừ 15,5 triệu/tháng thì vẫn tương xứng.

"Đương nhiên thu nhập từ kinh doanh khác thu nhập tiền lương, nhưng phải có mức phù hợp. Vậy nên quan điểm của tôi là nên đưa ra một mức mà từ đó người kinh doanh thấy hợp lý để khai đúng doanh thu thực. Còn nếu vẫn cố tình khai thấp thì cơ quan thuế phải có biện pháp xử lý nghiêm, để tránh tình trạng giấu doanh thu, làm méo mó môi trường kinh doanh", bà Cúc bổ sung thêm.

Lan Anh