Lãnh đạo VBA: Chi phí xử lý giao dịch xuyên biên giới có thể giảm tới 60% nếu áp dụng hạ tầng blockchain thay SWIFT

Blockchain và stablecoin có thể trở thành kênh thanh toán mới

Ngày 30/9, Hội thảo với chủ đề “Thanh toán xuyên biên giới: Xu hướng toàn cầu và giải pháp cho Việt Nam” do Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam kết hợp cùng công ty 1Matrix và Basal Pay tổ chức. 

Chia sẻ tại hội thảo, ông Phan Đức Trung Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam VBA cho rằng việc Quốc hội thông qua Luật Công nghệ Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá đã mở ra hành lang pháp lý mới, cho phép Việt Nam chủ động thử nghiệm những mô hình tài chính - công nghệ trong môi trường kiểm soát chặt chẽ. 

Đây là nền tảng để doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng tích lũy dữ liệu, kinh nghiệm thực tiễn, từ đó định hình các chính sách phù hợp với thông lệ quốc tế, hỗ trợ trực tiếp cho sáng kiến thanh toán xuyên biên giới.

Ông Trung nhận định rằng công nghệ blockchain và stablecoin mang lại cơ hội để Việt Nam giải quyết các thách thức trong giao dịch quốc tế. Ông cho rằng các ngân hàng thương mại cần tận dụng công nghệ mới để tăng sức cạnh tranh đồng thời bảo đảm an toàn hệ thống. 

Theo ông Trung, các nghiên cứu của McKinsey & Company cho thấy chi phí xử lý một giao dịch xuyên biên giới có thể giảm tới 60% nếu áp dụng hạ tầng blockchain thay cho mạng lưới SWIFT.

Dẫn số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA, Giám đốc dự án Basal Pay thuộc AlphaTrue Solutions cho biết, ước tính quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 320.000 tỷ USD vào năm 2032.

Tuy nhu cầu thanh toán xuyên biên giới ngày càng lớn nhưng hạ tầng hiện tại còn nhiều hạn chế: SWIFT xử lý chậm và tốn kém, Western Union/MoneyGram nhanh hơn nhưng phí cao và thiếu minh bạch, Visa/Mastercard tiện lợi song chi phí toàn cầu tới 187 tỷ USD/năm, còn các hệ thống nội địa như UPI (Ấn Độ), Pix (Brazil) chỉ giảm phí trong nước mà chưa đáp ứng được kết nối toàn cầu.

Ông Dinh cho biết những hạn chế của hệ thống cũ làm nổi lên nhu cầu về một “đường ray” thanh toán xuyên biên giới mới: hoạt động 24/7, chi phí thấp, minh bạch – trong đó stablecoin là lựa chọn tiềm năng. Với Việt Nam, kiều hối 16–18 tỷ USD/năm (≈4% GDP), du lịch quốc tế và 500.000 freelancer toàn cầu tạo nhu cầu lớn về kênh thanh toán nhanh, rẻ. 

Ông lấy ví dụ giải pháp như Basal Pay tại Đà Nẵng – chuyển đổi tài sản mã hóa sang tiền pháp định, tuân thủ chuẩn quốc tế, phí thấp hơn 30% – được xem là mô hình thử nghiệm. Theo ông , blockchain và stablecoin không thay thế nhưng có thể bổ sung, giúp giảm phí, tăng bảo mật, minh bạch, hỗ trợ Việt Nam thoát khỏi “danh sách xám” FATF.

Bài toán quản trị rủi ro

Ông Nguyễn Hải Nam, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế Quốc hội cho rằng việc có thêm một kênh thanh toán mới là vừa cơ hội nhưng cũng là thách thức. Tuy nhiên, về pháp lý cũng có những điểm sáng là bước đầu Việt Nam đã hài hoà được sự phát triển của công nghệ, đổi mới sáng tạo với các hoạt động kinh tế truyền thống. Cụ thể như Luật Công nghiệp Công nghệ số đã được thông và sẽ sớm có hiệu lực để tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động công nghệ mới như blockchain. Tuy nhiên, ông Nam cũng lưu ý, các quốc gia vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về blockchain và stablecoin nên Việt Nam cũng cần thận trọng, cân nhắc và áp dụng từng bước.

Đồng quan điểm, ông Đỗ Văn Thuật, Giám đốc Giải pháp và Kiến trúc Blockchain Công ty 1Matrix nhận định, Việt Nam có lợi thế đáng kể từ nguồn nhân lực công nghệ trẻ, tốc độ phát triển nhanh của thị trường fintech và sự hỗ trợ từ các chương trình hợp tác quốc tế. Song thách thức không nhỏ đến từ việc cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và tuân thủ pháp lý trong bối cảnh các chuẩn mực toàn cầu liên tục nâng cao. Báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) năm 2025 ghi nhận 80% ngân hàng trung ương trên thế giới đang nghiên cứu hoặc thử nghiệm tiền tệ kỹ thuật số (CBDC), báo hiệu một cuộc đua mới về hạ tầng thanh toán toàn cầu mà Việt Nam cần theo sát.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc điều hành kiêm đồng sáng lập, Cộng đồng Cố vấn tài chính Việt Nam (VWA), Tổng Giám đốc AFA Capital chia sẻ từ kinh nghiệm quản lý ngoại hối hơn 20 năm cho rằng, việc ứng dụng các kênh thanh toán mới cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề lưu ký và tài sản lưu ký nhằm đảm bảo tính ổn định của thị trường.

Luật sư Nguyễn Trần Minh Quân, CEO Krysos Trust nhấn mạnh việc thanh toán xuyên biên giới là một hệ thống phức tạp, bài toán quản trị rủi ro, bảo đảm an toàn hệ thống, đáp ứng chuẩn mực toàn cầu vẫn là thách thức lớn. Các dự án thử nghiệm như Basal Pay cùng sự phối hợp với những tổ chức quốc tế như Tether sẽ cung cấp dữ liệu và kinh nghiệm cần thiết, giúp Việt Nam vừa nâng cao năng lực tự chủ, vừa định vị mình trong nỗ lực xây dựng hạ tầng thanh toán mới của khu vực. 

Phan Trang