Loạt doanh nghiệp Việt lâu năm rời sàn giữa làn sóng IPO quy mô lớn

Bước lùi đáng tiếc của loạt ông lớn

Một làn sóng rời sàn đang hình thành khi nhiều doanh nghiệp niêm yết không còn đáp ứng tiêu chí công ty đại chúng. Mới đây, HĐQT Công ty Cổ phần Bao bì Biên Hòa (Sovi, HoSE: SVI) đã triệu tập ĐHĐCĐ bất thường ngày 15/12 để trình phương án hủy tư cách công ty đại chúng và rút khỏi HoSE. Thành lập từ năm 1968, Sovi là một trong những doanh nghiệp bao bì công nghiệp lâu đời nhất khu vực phía Nam, hiện vận hành ba nhà máy tại Đồng Nai, Bình Dương và TP. HCM với tổng công suất khoảng 100.000 tấn/năm, cung ứng cho nhiều tập đoàn FMCG lớn như Unilever, Pepsico, Nestlé.

Cùng thời điểm, CTX Holdings (UPCoM: CTX) cho biết ĐHĐCĐ bất thường ngày 21/11 đã thông qua chủ trương phi đại chúng hóa. CTX – doanh nghiệp thuộc Bộ Xây dựng, thành lập năm 1982 và cổ phần hóa từ năm 2005 – từng tham gia thi công nhiều dự án quy mô như trụ sở MobiFone, Hòa Phát Tower, FPT Building,...

Thực tế, xu hướng các doanh nghiệp lâu năm xin rời sàn đã tăng mạnh từ đầu năm 2025. Trước Sovi và CTX, nhiều thương hiệu quen thuộc như Vinacafé Biên Hòa (VCF), Bibica (BBC), Vang Thăng Long (VTL), Công trình Công cộng và Dịch vụ Du lịch Hải Phòng (CDH) hay Công trình Đô thị Gò Công (MTX)… cũng thực hiện các thủ tục tương tự.

Đa phần các thương hiệu đều đối mặt với cùng một vấn đề: không đáp ứng yêu cầu "có tối thiểu 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải cổ đông lớn nắm giữ".

Theo quy định, công ty đại chúng phải có vốn điều lệ từ 30 tỷ đồng trở lên và có tối thiểu là 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn nắm giữ. Những tiêu chuẩn cao hơn này đang tạo sức ép lên nhiều doanh nghiệp có cấu trúc sở hữu tập trung. Việc các doanh nghiệp lâu đời phải rời sàn tuy gây tiếc nuối nhưng phản ánh sự sàng lọc mạnh mẽ theo "luật chơi" mới.

Theo danh sách cổ đông chốt ngày 18/11, TCG Solutions Pte. Ltd – pháp nhân thuộc Thai Containers Group (TCG), thành viên SCG – sở hữu 94,11% vốn. Tỷ lệ cổ đông nhỏ lẻ không đạt mức tối thiểu theo quy định, buộc Sovi phải tiến hành hủy niêm yết, chấm dứt 13 năm giao dịch trên HoSE. Với Vinacafé Biên Hòa, dù vốn chủ sở hữu lên tới 2.144 tỷ đồng, Masan Beverage nắm 98,79% cổ phần khiến lượng cổ phiếu tự do chỉ còn 1,21%, dẫn tới thanh khoản gần như không đáng kể. Bibica cũng trong tình trạng tương tự khi PAN Group nâng sở hữu lên 98,3% và ĐHĐCĐ bất thường ngày 29/9 đã thông qua hủy tư cách đại chúng, khép lại 24 năm niêm yết.

Trước đó, nhiều doanh nghiệp như HIPT (HIG), Dây cáp điện Việt Nam (CAV), Chế tạo Điện cơ Hà Nội (HEM) hay Nước sạch Quảng Trị (NQT)… cũng lần lượt rời sàn vì không còn đáp ứng yêu cầu về vốn, số lượng cổ đông hoặc điều kiện hoạt động kinh doanh.

Thị trường IPO bùng nổ

Ở chiều ngược lại, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đang chứng kiến một đợt bùng nổ IPO. Bên cạnh yếu tố thị trường thuận lợi, làn sóng này được thúc đẩy đáng kể bởi các thay đổi trong khuôn khổ pháp lý. Ngày 11/9/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP, trong đó bổ sung quy định nhằm thống nhất hồ sơ IPO và hồ sơ đăng ký niêm yết. Nghị định cũng rút ngắn thời gian đưa chứng khoán vào giao dịch sau khi được chấp thuận niêm yết từ 90 ngày xuống còn 30 ngày, giúp rút gọn quy trình niêm yết và giao dịch từ 3–6 tháng, qua đó tăng tính hấp dẫn của các đợt IPO và bảo vệ tốt hơn quyền lợi nhà đầu tư.

Nửa đầu năm 2025, nhiều doanh nghiệp quy mô lớn đã tái khởi động kế hoạch lên sàn. Vinpearl (VPL) và F88 là hai tên tuổi đáng chú ý trong nhóm doanh nghiệp chuẩn bị IPO. Song song, nhiều công ty lớn cũng thể hiện tham vọng mở rộng quy mô thông qua chuyển sàn từ UPCoM lên HoSE, gồm Lọc Hóa dầu Bình Sơn (BSR), Taseco Land (TAL) và Ngân hàng TMCP Việt Á (VAB).

Nổi bật nhất là nhóm công ty chứng khoán với các thương vụ có định giá hàng tỷ USD. VPBankS đã được cấp phép IPO, dự kiến huy động hơn 12.700 tỷ đồng thông qua phát hành 375 triệu cổ phiếu, tương ứng mức định giá gần 2,4 tỷ USD. Trước đó, TCBS đã huy động thành công hơn 10.800 tỷ đồng, đạt định giá gần 4 tỷ USD và chuẩn bị đưa cổ phiếu lên sàn. Bên cạnh đó, VPS cũng dự kiến phát hành hơn 202 triệu cổ phiếu trong giai đoạn cuối 2025 – đầu 2026.

Nhiều doanh nghiệp khác cũng nhập cuộc như Hòa Phát Agriculture (HPA) và Hạ tầng Gelex đã nộp hồ sơ IPO và dự kiến niêm yết trong năm tới. Đầu tháng 11/2025, HoSE cho biết đã nhận hồ sơ niêm yết lần đầu của Masan Consumer (UPCoM: MCH) với hơn 1,067 tỷ cổ phiếu.

Tại Thế giới Di động (MWG), bên cạnh kế hoạch niêm yết Bách hoá Xanh – vốn được chuẩn bị từ nhiều năm trước, tập đoàn mới đây đã bất ngờ đưa ra lộ trình tách riêng chuỗi bán lẻ điện thoại – điện máy Thế giới Di động và Điện máy Xanh (gọi chung là MW), dự kiến IPO vào năm 2030 để trở thành công ty niêm yết độc lập.

Bà Nguyễn Hoài Thu, Phó tổng giám đốc VinaCapital, mới đây nhận định, từ nay đến năm 2030, một số doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực như dược phẩm, media, fintech, FDI,... đều có tiềm năng lớn để trở thành một trong những thương vụ IPO đáng chú ý của thị trường.

"Điều này cho thấy sự đa dạng hóa cả về ngành nghề lẫn số lượng doanh nghiệp niêm yết, qua đó gia tăng chiều sâu cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Hiện nay, các nhà đầu tư nước ngoài thường nhận định thị trường Việt Nam còn khá "nông", khi nhóm ngân hàng và bất động sản chiếm tới khoảng 60% vốn hóa - một tỷ trọng chưa phản ánh đúng mức độ phong phú và năng động của nền kinh tế. Vì vậy, chúng tôi kỳ vọng trong thời gian tới, cấu trúc ngành nghề trên thị trường sẽ có sự thay đổi mạnh mẽ và cân bằng hơn", chuyên gia VinaCapital nhấn mạnh.

Đăng Quang