Luật sư nói gì về việc nhiều người muốn gửi USD tại ngân hàng rồi thế chấp vay VND để gửi tiết kiệm ăn chênh lệch lãi suất?
Không ít người cho rằng đây là cách “một vốn hai lời”, vừa giữ được ngoại tệ, vừa có thêm lãi từ tiền đồng. Tuy nhiên, theo Luật sư, chiêu thức này tiềm ẩn rủi ro lớn về pháp lý, trong khi lợi nhuận không đáng kể.
Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, tất cả các ngân hàng hiện nay đều áp dụng mức lãi suất 0% với tiền gửi USD của khách hàng. Như vậy, gửi tiết kiệm USD không mang lại tiền lãi cho khoản tiền gửi mà chỉ đảm bảo được tính an toàn.
Tuy nhiên, một số người cho rằng, vẫn có cách kiếm lời nhờ khoản tiền gửi USD. Theo đó, họ chấp nhận gửi tiền USD không hưởng lãi, sau đó dùng sổ tiết kiệm ngoại tệ này để vay tiền đồng với lãi suất thấp, rồi tiếp tục tìm ngân hàng có lãi suất huy động cao hơn gửi vào hưởng chênh lệch và đợi tỷ giá tăng.
Anh V.M.H (Hà Nội) chia sẻ trên một trang mạng xã hội: “Nhà tôi có bà con ở nước ngoài gửi về cho 10.000 USD. Ban đầu tôi cũng tính cứ cất đi cho chắc, nhưng nghĩ mãi thấy để không thì phí. Chưa kể nếu bảo quản không tốt dễ ẩm mốc, nếu đổi tiền có thể bị lỗ.
Tôi bèn đem số tiền đó ra ngân hàng, mở sổ tiết kiệm USD. Sổ này tuy không có lãi nhưng lại được ngân hàng chấp nhận để vay thế chấp.
Từ sổ USD, tôi vay được khoảng 250 triệu đồng với lãi suất chỉ 1%/năm. Sau đó, tôi mở sổ tiết kiệm VND tại một ngân hàng khác, với lãi suất 5%/năm. Quy trình chỉ đơn giản vậy thôi: gửi USD → thế chấp → vay VND → gửi tiết kiệm VND.
Tính sơ qua, tiền lãi từ gửi VND là khoảng 12,5 triệu/năm, trừ chi phí vay còn lời ròng chừng 10 triệu. Trong khi đó, 10.000 USD gốc vẫn nằm nguyên trong ngân hàng, coi như vừa được bảo quản an toàn, vừa giúp mình có thêm khoản thu nhập chống trượt giá”.
Nhiều người đồng tình với chia sẻ của anh V.M.H, thậm chí cho rằng một số nhân viên ngân hàng cũng khuyến khích khách hàng làm vậy.
Tuy nhiên, một số khác lại cho rằng cách này chỉ đúng về mặt lý thuyết. Anh H.D.U (Hà Nội) cho rằng: “Giả sử lãi suất vay thế chấp sổ USD là 1-1,5%/năm như các ngân hàng đang quảng cáo, lãi suất tiền gửi VND hiện nay khoảng 5%/năm. Ta chỉ ăn được chênh lệch lãi suất 3,5-4%/năm".
Chị V.N.P (TP Hồ Chí Minh) cho rằng: “Cách này chỉ hiệu quả khi tỷ giá USD/VND tăng. Chứ nếu tỷ giá đi ngang hoặc giảm, không đủ bù lãi suất chênh lệch khi vay VND và lãi tiết kiệm thì đâm ra “lỗ kép”.
Theo chuyên gia, người gửi tiền cần đặc biệt lưu ý, theo quy định pháp luật, việc vay vốn để gửi tiền kiếm lãi không được Ngân hàng Nhà nước cho phép. Theo đó, thông tư 06/2023/TT-NHNN chính thức áp dụng từ ngày 01/9/2023 đã quy định, các ngân hàng không được cho khách vay vốn để gửi tiền. Tiền gửi tiết kiệm phải hình thành từ chính nguồn tiền của khách hàng. Do đó, khó có thể vay tiền từ ngân hàng để gửi tiết kiệm bởi không thể chứng minh được mục đích sử dụng vốn vay.
Về vấn đề này, TS. Hà Công Anh Bảo (Trưởng Khoa Luật, Trường Đại học Ngoại Thương) cho biết: “Thực ra câu chuyện này cũng thú vị, vì về bản chất nó khá giống một dạng arbitrage – tức là tận dụng chênh lệch lãi suất để kiếm lời. Nhưng có thực sự có lợi hay không thì còn khó nói, nhất là trong bối cảnh hiện nay lãi suất huy động không cao. Nếu mình đi vay với lãi suất rồi lại đem gửi tiết kiệm để ăn chênh thì phần lợi nhuận không đáng bao nhiêu, thậm chí có khi không bù được chi phí.
Một điểm nữa là về mặt pháp lý: khi dùng sổ tiết kiệm USD để thế chấp, người vay vẫn phải khai báo mục đích sử dụng vốn. Nếu sau đó số tiền vay ra không dùng đúng mục đích đã đăng ký, mà lại đem cho vay ngược lại hoặc gửi tiết kiệm ở ngân hàng khác, thì về nguyên tắc là đã vi phạm hợp đồng vay.
Tất nhiên, trên thực tế thì việc chứng minh dòng chảy của tiền là không dễ, nên chắc chắn vẫn có những trường hợp người ta lách luật và làm theo cách này. Nhưng nếu nhìn từ góc độ chuyên môn thì đây không phải là một kênh đầu tư bền vững hay hợp pháp rõ ràng, mà chỉ là tận dụng kẽ hở trong ngắn hạn thôi’.
Linh San