Một phút hiểu về tiền: Cầm đồ có phải vay nặng lãi không?
Theo quy định pháp luật, dịch vụ cầm đồ được phép hoạt động nếu tuân thủ trần lãi suất và điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều cơ sở đã biến tướng bằng cách cộng thêm các loại phí ngoài hợp đồng, khiến tổng chi phí vay vượt xa quy định.
Theo Khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự, kinh doanh dịch vụ cầm đồ là kinh doanh dịch vụ cho vay tiền, với lãi suất cho vay không quá 20%/năm.
Trong khi đó, tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự (thường gọi là tội cho vay nặng lãi) được quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi 2017), người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 5 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, các công ty, cửa hàng cầm đồ đã biến tướng nhiều loại hình dịch vụ, lách luật bằng các loại phí. Cụ thể, ngoài lãi suất, người vay phải chịu thêm nhiều loại chi phí khác như phí thẩm định, phí quản lý tài sản, bảo hiểm...
Ví dụ, một cửa hàng cầm đồ hợp pháp ở Hà Nội có thể cho vay 10 triệu đồng với lãi suất 2%/tháng, tài sản thế chấp là xe máy chính chủ, hợp đồng minh bạch – thì đây là hoạt động đúng pháp luật.
Ngược lại, một cơ sở tại TP.HCM cũng cho vay 10 triệu đồng nhưng chỉ giao cho người vay 7 triệu, phần còn lại bị giữ dưới danh nghĩa "phí lưu kho, thẩm định", sau đó cộng thêm lãi suất cao và các khoản phí khác khiến tổng chi phí thực tế lên tới 50%/tháng, tức khoảng 600%/năm. Trường hợp này rõ ràng có dấu hiệu cho vay nặng lãi trá hình và vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật.
Tóm lại, có thể khẳng định: Cầm đồ không đồng nghĩa với cho vay nặng lãi nếu được thực hiện đúng pháp luật, hợp đồng rõ ràng, mức lãi và phí trong giới hạn cho phép. Tuy nhiên, khi tổng chi phí vượt mức trần, có dấu hiệu lợi dụng để thu lời bất chính, thì hoạt động đó có thể bị xem là cho vay nặng lãi trá hình và hoàn toàn có thể bị xử lý theo quy định hiện hành. Người dân cần cẩn trọng khi tiếp cận dịch vụ tài chính này và nếu nghi ngờ có dấu hiệu vi phạm, nên báo cho cơ quan chức năng để được bảo vệ quyền lợi.
Thảo Vân