Mua nhà phải chịu thuế 10%, bán nhà còn chịu thuế TNCN 2%, VAFI đề xuất: Áp thuế 10% với hóa đơn bán vàng miếng, vàng trang sức,...

Theo VAFI, nhiều quốc gia coi vàng là hàng hóa đặc biệt, không khuyến khích đầu tư và đánh thuế cao hơn so với các hàng hóa thông thường.

Nhìn chung, các nước đều có chính sách mạnh mẽ chống "vàng hóa" nền kinh tế nhằm ổn định tỷ giá, bảo vệ đồng nội tệ và khuyến khích dòng vốn nhàn rỗi đi vào hệ thống ngân hàng cũng như thị trường chứng khoán. Nhờ đó, cộng đồng doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế được hưởng lợi từ môi trường lãi suất cho vay thấp.

Các nước thường đánh thuế trực tiếp và gián tiếp đối với hoạt động mua bán vàng, trong đó đầu tư ngắn hạn dưới 1 năm chịu thuế cao hơn nhiều so với đầu tư dài hạn nhằm ngăn chặn đầu cơ, lướt sóng. Do đó, các hình thức đầu tư vàng ngắn hạn ở những nước này hầu như không khả thi vì mức thuế cao.

Theo VAFI, những quốc gia đánh thuế thấp đối với giao dịch vàng như Ấn Độ hay Thái Lan có tình trạng "vàng hóa" nhiều hơn; trong khi 7 quốc gia còn lại hầu như không xảy ra hiện tượng này, và người dân chỉ mua vàng trang sức để làm đẹp chứ không đầu tư tích trữ.

Chính sách thuế hiện hành đang ưu ái kinh doanh vàng

VAFI cũng dẫn lại các quy định hiện hành về thuế đối với kinh doanh vàng miếng và vàng trang sức.

Cụ thể, tại Điểm 22, Điều 5 Luật số 48/2024/QH15 – Luật Thuế giá trị gia tăng, quy định: "Vàng dạng thỏi, miếng chưa được chế tác thành sản phẩm mỹ nghệ, đồ trang sức hay sản phẩm khác ở khâu nhập khẩu không thuộc đối tượng nộp thuế GTGT", tức là được miễn thuế khi kinh doanh vàng miếng.

Bên cạnh đó, tại Mục V Nghị định 181/2025/NĐ-CP ngày 1/7/2025, quy định phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng đối với hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý ở mức rất thấp: "Thuế GTGT với kinh doanh vàng nữ trang được xác định trên cơ sở lấy giá bán trừ đi giá mua rồi nhân thuế suất 10% (theo bảng giá niêm yết)."

Mới đây, Bộ Tài chính cũng đề nghị bổ sung thêm sắc thuế 0,1% khi bán vàng miếng, tức là người bán phải nộp 0,1% trên giá trị chuyển nhượng. Ví dụ, khi bán 1 cây vàng SJC giá 100 triệu đồng, người bán chỉ đóng thuế 100.000 đồng. Theo VAFI, mức thuế này quá thấp, không đủ tác dụng hạn chế dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường vàng.

VAFI đánh giá rằng, chính sách thuế hiện tại đã vô tình khuyến khích đầu cơ vàng, cho phép giới đầu cơ lướt sóng thoải mái với chi phí rất thấp, thậm chí có tình trạng tạo cung cầu giả nhằm kích thích tâm lý đám đông và đẩy cầu vàng lên cao trong nhiều thời điểm.

 Dự trữ vàng trong dân của Việt Nam vào khoảng hơn 2.000 tấn, phần lớn "nằm im" trong dân

Theo ước tính của VAFI, dự trữ vàng trong dân của Việt Nam vào khoảng hơn 2.000 tấn, tương đương 250 tỷ USD theo thời giá hiện nay. Phần lớn lượng vàng này "nằm im" trong dân, không quay trở lại hệ thống ngân hàng thương mại.

Về phương diện vĩ mô, VAFI nhận định tích trữ vàng còn nguy hại hơn tích trữ ngoại tệ mạnh, vì khi người dân mua ngoại tệ, phần lớn lượng tiền đó vẫn quay trở lại hệ thống ngân hàng.

Nếu trong những năm qua, Việt Nam áp dụng chính sách thuế GTGT đối với vàng như hàng hóa tiêu dùng thông thường, hệ thống ngân hàng có thể đã tăng thêm khoảng 100 tỷ USD vốn huy động, giúp thanh toán xuất nhập khẩu dễ dàng hơn, đồng nội tệ mạnh hơn, và Ngân hàng Nhà nước có thêm công cụ để ổn định tỷ giá, hạ lãi suất huy động.

Theo VAFI, chính sách miễn thuế cho kinh doanh vàng (đặc biệt là vàng miếng) đã khiến tình trạng "vàng hóa" nền kinh tế ngày càng gia tăng. Ngành kinh doanh vàng hiện đang được hưởng ưu đãi thuế cao nhất, vượt cả nhiều lĩnh vực đáng lẽ cần được khuyến khích đầu tư hơn.

Đề xuất áp thuế 10% với vàng miếng, vàng trang sức,...

Dựa trên thông lệ quốc tế và thực tiễn Việt Nam, VAFI đề nghị hoạt động kinh doanh vàng trang sức và vàng miếng phải chịu thuế GTGT 10%, theo phương pháp khấu trừ như các hàng hóa thông thường, đảm bảo bình đẳng về nghĩa vụ thuế.

VAFI cho rằng, nếu so sánh với kinh doanh bất động sản, sự tương đồng rất rõ: khi bán nhà đất, người mua phải chịu thuế GTGT 10%, còn người bán chịu thuế thu nhập cá nhân 2% trên giá bán. Vì vậy, việc bán vàng miếng, vàng trang sức (gọi chung là vàng vật chất) từ các cơ sở kinh doanh cũng nên áp thuế 10% trên hóa đơn bán hàng.

Hiệp hội tin rằng, nếu chính sách này được thực thi, sẽ mang lại nhiều lợi ích: Gần như triệt tiêu hoạt động đầu cơ, lướt sóng ngắn hạn, chấm dứt tình trạng thổi giá kiếm lời; giảm mạnh nhu cầu đầu tư vào vàng, khuyến khích dòng tiền trở lại hệ thống ngân hàng đồng thời bảo vệ đồng nội tệ, tăng dự trữ ngoại tệ và hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước ổn định tỷ giá.

VAFI cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước duy trì chính sách ổn định tỷ giá trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn để tạo nền tảng cho việc kiểm soát dòng vốn đầu cơ vàng và củng cố niềm tin vào đồng Việt Nam.

Tùng Lâm