Ngân hàng ồ ạt tăng lãi suất tiết kiệm, TS. Nguyễn Trí Hiếu nhận định: “Nhiều nhà băng đang rất cần vốn”

Thị trường tiền gửi đang chứng kiến một đợt điều chỉnh lãi suất mạnh chưa từng thấy trong nhiều tháng qua. Chỉ tính riêng tháng 11, đã có 21 ngân hàng thương mại tăng lãi suất, trong đó có nhà băng điều chỉnh 2–3 lần trong cùng một tháng, và không ghi nhận bất kỳ ngân hàng nào giảm lãi suất.

Bước sang tháng 12, xu hướng tăng lãi suất tiếp tục lan rộng. Khảo sát đến thời điểm hiện tại, có tới hơn 10 ngân hàng nâng lãi suất tiền gửi. Một số ngân hàng khác thậm chí nâng lãi suất tới 4 lần kể từ đầu tháng đến nay. Diễn biến này đưa mặt bằng lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng lên mức xấp xỉ 7%/năm cho kỳ hạn 6–7 tháng. Đây cũng là mức lãi suất cao nhất trong hơn một năm trở lại đây.

Bình luận về xu hướng này trong thời gian vừa qua, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế cho rằng: “Nguyên nhân chính khiến lãi suất huy động tăng nhanh là tín dụng đang tăng rất mạnh, hiện đã vượt 18% so với đầu năm trong khi mục tiêu cả năm chỉ là 16%. Nền kinh tế tăng trưởng nhanh kéo theo nhu cầu tín dụng cao, buộc các ngân hàng phải nâng lãi suất để hút thêm nguồn vốn. Ở thời điểm này, nhiều nhà băng đang rất cần vốn.”

Cũng theo ông Hiếu, các ngân hàng cần tăng lãi suất để hút vốn không chỉ trên thị trường 1 mà cả thị trường 2. Lãi suất qua đêm đã tăng lên khoảng 7%.

Trước câu hỏi, điều gì sẽ xảy ra nếu lãi suất huy động tăng ồ ạt. Ông Hiếu nhận định: "Nếu tăng trưởng tín dụng quá nóng mà lượng tiền bơm vào nền kinh tế không đi đúng hướng, tăng trưởng huy động không theo kịp tăng trưởng cho vay, sẽ xảy ra mất cân đối. Điều này dẫn đến hệ quả tiếp theo là các ngân hàng không đủ thanh khoản, không có đủ vốn để đáp ứng nhu cầu rút - gửi của khách hàng, từ đó phát sinh rủi ro."

Một hệ lụy khác là tiền có thể tiếp tục chảy vào thị trường thứ cấp như vàng, chứng khoán, bất động sản. Lẽ ra tiền phải được đưa vào thị trường sơ cấp để tạo ra tài sản và giá trị mới, nhưng nếu tiền tập trung vào thị trường thứ cấp, điều này có thể thúc đẩy bong bóng tài sản, vì tiền không đi vào sản xuất, kinh doanh mà chạy theo đầu cơ.

Một vấn đề khác mà ông Hiếu chỉ ra, đó là với xu hướng lãi suất tăng như hiện nay, rất khó yêu cầu các ngân hàng không tăng lãi suất cho vay, bởi lãi suất huy động tăng thì lãi suất cho vay cũng phải tăng để đảm bảo đầu vào - đầu ra của ngân hàng. Khi lãi suất cho vay tăng, việc tiếp cận vốn càng khó khăn hơn.

Vị chuyên gia này cũng chỉ ra hệ lụy đáng lo ngại khác là nếu tình trạng này kéo dài và dòng vốn không được kiểm soát, tiền sẽ tiếp tục chảy vào các thị trường đầu cơ như chứng khoán, bất động sản và vàng. Ông nhấn mạnh lại một lần nữa: "Đây đều là những phân khúc không tạo ra nhiều của cải, mà chỉ làm tăng giá tài sản thông qua hoạt động mua bán. Khi ngân hàng cho vay dựa trên tài sản đảm bảo và dòng vốn đó lại không đi vào sản xuất - kinh doanh, khả năng hình thành bong bóng càng lớn.

Lãi suất tăng cũng khiến người dân khó tiếp cận nhà ở hơn nhưng giá bất động sản vẫn khó giảm. Ông Hiếu cũng cho rằng, giá bất động sản rất khó giảm. Nhiều nhà đầu tư, doanh nghiệp sẽ không sẵn sàng giảm giá bán, vì chi phí tài chính cao, chi phí nguyên vật liệu cao. Dù hàng tồn kho nhiều, họ vẫn giữ hàng vì không muốn bán thấp. Nếu không có biện pháp kiểm soát đầu cơ hay chính sách thuế phù hợp, giá bất động sản sẽ tiếp tục neo ở mức cao.

Ông Hiếu dự báo, với tình trạng thanh khoản ngày càng trở thành vấn đề đáng chú ý như hiện nay, lãi suất khó có thể giảm. Từ nay đến cuối năm, lãi suất nhiều khả năng tiếp tục tăng và có thể kéo dài sang đầu năm sau, trước Tết. Sau Tết, khi các hoạt động kinh tế trầm lắng hơn, lãi suất có thể bắt đầu giảm trở lại.

Đức Anh