Phó Tổng KTNN Bùi Quốc Dũng: Đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào mọi hoạt động của KTNN là nhiệm vụ trọng tâm trong 5 năm tới

Ông Bùi Quốc Dũng, Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Tổng kiểm toán Nhà nước, mới đây đã thông tin về kết quả lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ Kiểm toán nhà nước trong việc thực hiện Nghị quyết số 90-NQ/ĐU ngày 19/02/2021 về Lãnh đạo đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động của ngành (trong đó việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin là cơ bản) giai đoạn 2020-2025, đồng thời đưa ra những phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong nhiệm kỳ 2025 – 2030.

Theo ông Dũng, phát huy những kết quả đã đạt được, đồng thời nhận diện những thách thức và cơ hội mới, Đảng bộ KTNN xác định tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng CNTT và công nghệ cao là nhiệm vụ chiến lược, xuyên suốt trong giai đoạn 2025-2030.

Phương hướng chung

Mục tiêu tổng quát là: "Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong các hoạt động của KTNN, gắn với cải cách hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch trong hoạt động kiểm toán; hình thành hệ thống nền tảng quản trị thông minh, tạo nền tảng cho quá trình chuyển đổi phương pháp kiểm toán truyền thống sang phương pháp kiểm toán hiện đại dựa trên dữ liệu số; tăng cường các cuộc kiểm toán tại trụ sở; Kiểm toán số phù hợp với lộ trình xây dựng Chính phủ điện tử, phát triển kinh tế số, xã hội số ở Việt Nam, giúp KTNN thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, góp phần đưa KTNN tham gia tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế số".

Để thực hiện mục tiêu này, KTNN sẽ bám sát Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, tiếp tục triển khai hiệu quả Chiến lược phát triển và kiến trúc tổng thể CNTT của KTNN trong giai đoạn 2025 - 2030. Trọng tâm là tăng cường hiện đại hóa, chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động quản lý nhà nước, quản trị điều hành nội bộ và hoạt động kiểm toán. Đặc biệt, cần tạo đột phá trong việc áp dụng công nghệ cao và CNTT hiện đại vào công tác kiểm toán để tăng dần số lượng các cuộc kiểm toán thực hiện tại trụ sở KTNN, giảm thiểu thời gian kiểm toán trực tiếp tại đơn vị, từ đó nâng cao hiệu quả và giảm phiền hà cho đơn vị được kiểm toán. Công tác chỉ đạo cần quyết liệt hơn nữa, song song với việc nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng dụng CNTT cho toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức.

Nhiệm vụ trọng tâm

Lãnh đạo đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào mọi hoạt động của KTNN được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và cơ bản. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là xây dựng và hoàn thiện hạ tầng số của KTNN, đồng thời ứng dụng các công nghệ số tiên tiến, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), dựa trên nền tảng hạ tầng số đó để hỗ trợ tối đa cho các hoạt động của Ngành. Việc xây dựng hạ tầng dữ liệu được coi là cốt lõi của quá trình này. Các nhiệm vụ chính bao gồm:

Xây dựng hạ tầng kỹ thuật số tiên tiến: Tập trung xây dựng hạ tầng kỹ thuật theo hướng tập trung, tích hợp, hiện đại, có khả năng mở rộng, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số. Hình thành Trung tâm điều hành xử lý tập trung của KTNN, đảm bảo khả năng giám sát, vận hành và xử lý dữ liệu hiệu quả.

Xây dựng hạ tầng dữ liệu toàn diện: Ưu tiên số hóa tài liệu, xây dựng kho dữ liệu tập trung, đồng bộ, thống nhất. Đẩy mạnh việc chia sẻ, liên thông dữ liệu với các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành, địa phương và các lĩnh vực liên quan đến hoạt động kiểm toán để tạo lập hệ thống dữ liệu lớn (Big Data) và kho tri thức của Ngành kiểm toán. Mục tiêu là hướng đến thực hiện kiểm toán số và ứng dụng hiệu quả các công nghệ số. Cụ thể, tập trung xây dựng các cơ sở dữ liệu dùng chung, cơ sở dữ liệu quản lý đối tượng kiểm toán, cơ sở dữ liệu chuyên ngành, cơ sở dữ liệu tổng hợp, cơ sở dữ liệu tri thức kiểm toán. Xây dựng nền tảng dữ liệu lớn, dữ liệu mở liên quan đến hoạt động kiểm toán. Xây dựng hạ tầng tích hợp, kết nối, chia sẻ, trao đổi dữ liệu với các đơn vị được kiểm toán và các tổ chức có liên quan trên môi trường mạng một cách an toàn, hiệu quả.

Phát triển phần mềm ứng dụng thông minh: Tập trung phát triển các phần mềm ứng dụng phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành và hoạt động kiểm toán dựa trên nền tảng dữ liệu lớn. Xây dựng các hệ thống, công cụ báo cáo thống kê, phân tích và dự báo dựa trên công nghệ dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo (AI), nhằm hỗ trợ tự động hóa một số quy trình, cung cấp thông tin tư vấn, và dự báo các rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động quản lý điều hành cũng như trong tác nghiệp kiểm toán. Song song đó, tiếp tục kế thừa, phát triển và khai thác tối đa hiệu quả các ứng dụng đã và đang triển khai, làm tiền đề vững chắc cho sự chuyển dịch sang mô hình kiểm toán số. Đặt mục tiêu đến năm 2025-2026 thực hiện triển khai ký số 100% trên Nhật ký kiểm toán điện tử và số hóa 100% hồ sơ kiểm toán lên phần mềm để phục vụ khai thác, tổng hợp và lưu trữ dữ liệu.

Đẩy mạnh ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) và công cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên: Tăng cường nghiên cứu và ứng dụng AI, các công cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên vào hoạt động kiểm toán, dựa trên cơ sở dữ liệu kiểm toán đã thu thập được. Mục tiêu là để phân tích sâu, tổng hợp thông tin, hoặc đưa ra các dự báo, đáp ứng yêu cầu phát triển ngày càng cao của hoạt động kiểm toán trong môi trường số. Cụ thể, giai đoạn 2026-2027, thực hiện áp dụng AI trong việc tổng hợp kinh nghiệm kiểm toán thông qua khai thác báo cáo kiểm toán, phục vụ tra cứu thông tin, hỗ trợ kiểm toán viên tham khảo khi đưa ra kiến nghị kiểm toán cho lĩnh vực ngân sách địa phương. Phấn đấu đến năm 2028 triển khai áp dụng rộng rãi cho toàn ngành. Giai đoạn 2026 - 2030, tiếp tục nghiên cứu thử nghiệm và triển khai ứng dụng AI vào một số hoạt động kiểm toán.

Bảo đảm an toàn thông tin và an ninh mạng: Coi trọng tâm là bảo vệ dữ liệu, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật về an toàn thông tin, an ninh mạng, phù hợp với đặc thù của KTNN. Đồng thời, phải đảm bảo sự thuận tiện cho công tác chuyên môn trong môi trường kiểm toán điện tử, kiểm toán số. Tập trung triển khai các giải pháp, hệ thống giám sát và đảm bảo an toàn thông tin, an ninh mạng tiên tiến. Xây dựng hệ thống chủ động phòng vệ, có khả năng tự động dò quét mã độc, kiểm soát chặt chẽ và ngăn chặn hiệu quả các hành động thâm nhập, tấn công từ bên ngoài và cả từ bên trong hệ thống.

Xây dựng đồng bộ cơ chế, chính sách về CNTT: Hoàn thiện khung pháp lý cho môi trường dữ liệu số và kiểm toán số. Xây dựng quy định rõ ràng về việc truy cập, khai thác dữ liệu trên các CSDL quốc gia và dữ liệu điện tử của các bộ, ngành, địa phương, đơn vị được kiểm toán. Xây dựng các văn bản quản lý, quy trình nghiệp vụ phù hợp, tạo môi trường thuận lợi cho việc triển khai ứng dụng CNTT một cách toàn diện, sâu rộng vào các hoạt động của KTNN.

Kiện toàn tổ chức bộ máy và phát triển nguồn nhân lực CNTT chất lượng cao: Tiếp tục kiện toàn bộ máy, nhân sự chuyên trách CNTT, đảm bảo đủ về số lượng và chất lượng cho đơn vị chuyên trách CNTT cũng như tại các đơn vị trực thuộc KTNN. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng làm chủ công nghệ số, sử dụng thành thạo các phần mềm ứng dụng cho đội ngũ Kiểm toán viên và công chức toàn Ngành.

Các giải pháp chủ yếu

Để thực hiện thắng lợi các phương hướng và nhiệm vụ trên, Đảng bộ KTNN xác định các nhóm giải pháp trọng tâm sau:

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm: Tiếp tục chỉ đạo, triển khai sâu rộng các giải pháp tuyên truyền, phổ biến, quán triệt về tầm quan trọng và lợi ích của việc tăng cường ứng dụng CNTT trong mọi hoạt động của KTNN. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát để nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT tại từng đơn vị. Xác định việc ứng dụng CNTT trong công việc là nhiệm vụ bắt buộc, gắn liền với trách nhiệm của từng cấp, từng đơn vị, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy và đơn vị. Song song đó, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện môi trường pháp lý cho ứng dụng CNTT, bao gồm các quy định, quy chế về quản lý, sử dụng, khai thác các phần mềm ứng dụng và dịch vụ mạng; các quy định nhằm tăng cường trao đổi văn bản điện tử, đổi mới phong cách làm việc và đảm bảo hiệu quả đầu tư cho các hoạt động ứng dụng CNTT.

Xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách: Tiếp tục chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương và các đơn vị liên quan để bổ sung, hoàn thiện cơ chế pháp lý, các chính sách, quy định và chế tài cần thiết, yêu cầu các đơn vị liên quan đến hoạt động kiểm toán của KTNN phải cung cấp, trao đổi dữ liệu với KTNN thông qua hệ thống CNTT. Điều này nhằm tạo cơ sở vững chắc cho việc xây dựng các CSDL của Ngành, đồng thời đảm bảo nguồn cung cấp dữ liệu điện tử kịp thời, đầy đủ cho hoạt động kiểm toán.

Chủ động rà soát, hoàn thiện và thay đổi các quy trình nghiệp vụ, biểu mẫu, phương pháp kiểm toán cho phù hợp với môi trường làm việc số. Xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá cụ thể đối với từng nội dung, lĩnh vực kiểm toán trong bối cảnh ứng dụng CNTT. Xây dựng các cơ chế, chính sách, văn bản dưới luật để đảm bảo môi trường pháp lý thuận lợi cho việc truy cập, khai thác dữ liệu trên các CSDL quốc gia và dữ liệu điện tử từ các bộ, ngành, địa phương. Thiết lập cơ chế kết nối, chia sẻ, trao đổi dữ liệu điện tử hiệu quả với các đơn vị được kiểm toán. Xây dựng cơ chế cho việc thu thập, chuẩn hóa và cập nhật dữ liệu một cách định kỳ, có hệ thống.

Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động kiểm toán CNTT: Không ngừng nâng cao năng lực hoạt động, hiệu lực pháp lý, chất lượng và hiệu quả của KTNN trong lĩnh vực kiểm toán CNTT. Tăng cường thực hiện các cuộc kiểm toán chuyên đề về lĩnh vực CNTT, như: Kiểm toán các hệ thống thông tin trọng yếu, các chương trình Chính phủ điện tử, các dự án CNTT quan trọng của các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp nhà nước. Đồng thời, tăng cường lồng ghép các nội dung kiểm toán CNTT vào các cuộc kiểm toán thường xuyên của Ngành.

Ưu tiên và đảm bảo nguồn lực cho ứng dụng CNTT: Bố trí và ưu tiên nguồn lực (tài chính, nhân lực, vật lực) một cách thỏa đáng cho việc triển khai các nhiệm vụ ứng dụng CNTT trong hoạt động của KTNN. Đặc biệt, tập trung nguồn lực để triển khai thành công Chiến lược phát triển và kiến trúc tổng thể CNTT của KTNN giai đoạn 2019-2025, tầm nhìn đến năm 2030 đã được Tổng KTNN phê duyệt. Ưu tiên nguồn lực để đảm bảo triển khai hiệu quả các giải pháp bảo đảm an toàn, bảo mật thông tin bí mật nhà nước trên môi trường mạng, tuân thủ nghiêm ngặt quy định của Luật Bảo vệ bí mật nhà nước.

Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực CNTT và kỹ năng số: Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ chuyên trách CNTT của Ngành. Đồng thời, phổ cập và nâng cao kỹ năng ứng dụng CNTT, làm chủ công nghệ số cho toàn thể cán bộ, công chức, kiểm toán viên. Đặc biệt chú trọng đào tạo, nâng cao năng lực thực hiện kiểm toán CNTT cho đội ngũ Kiểm toán viên.

Tăng cường phối hợp và trách nhiệm của các đơn vị trực thuộc: Tiếp tục chỉ đạo các đơn vị trực thuộc, đặc biệt là các KTNN chuyên ngành và KTNN khu vực, cử cán bộ có chuyên môn sâu về lĩnh vực kiểm toán của đơn vị mình để phối hợp chặt chẽ với Cục CNTT trong quá trình xây dựng, triển khai và sử dụng các phần mềm nghiệp vụ. Các đơn vị nghiệp vụ cần đề cao trách nhiệm, đặc biệt quan tâm đến công tác thu thập, cập nhật dữ liệu đầy đủ, chính xác, kịp thời lên các phần mềm nghiệp vụ và tăng cường khai thác, sử dụng hiệu quả các phần mềm nội bộ của KTNN trong công tác hàng ngày.

Kết luận và kiến nghị

Trên cơ sở những phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp nêu trên, lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước cũng đưa ra những kết luận và kiến nghị

Theo ông Bùi Quốc Dũng, Việc thực hiện Nghị quyết số 90-NQ/ĐU của Đảng bộ KTNN trong giai đoạn vừa qua đã mang lại những chuyển biến tích cực, đặt nền móng quan trọng cho quá trình hiện đại hóa và chuyển đổi số của ngành Kiểm toán nhà nước. Những kết quả đạt được không chỉ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của KTNN mà còn khẳng định vai trò tiên phong, chủ động của Đảng bộ KTNN trong việc nắm bắt xu thế phát triển của thời đại.

Trong giai đoạn tới, với quyết tâm chính trị cao, sự chỉ đạo sát sao của Ban Thường vụ Đảng ủy, Lãnh đạo KTNN cùng với sự đồng lòng, nỗ lực của toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức và kiểm toán viên, ngành Kiểm toán nhà nước nhất định sẽ tiếp tục gặt hái được nhiều thành công hơn nữa trong việc ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ thông tin, vào mọi mặt hoạt động. Điều này không chỉ giúp KTNN hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó mà còn góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng một nền tài chính quốc gia minh bạch, bền vững, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên số.

Để các mục tiêu và giải pháp đề ra được triển khai hiệu quả, bên cạnh sự nỗ lực tự thân của ngành KTNN, rất cần sự quan tâm, chỉ đạo và hỗ trợ hơn nữa từ các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Chính phủ trong việc hoàn thiện thể chế, chính sách liên quan đến chuyển đổi số, chia sẻ dữ liệu và đầu tư nguồn lực cho phát triển hạ tầng công nghệ thông tin quốc gia nói chung và của ngành Kiểm toán nhà nước nói riêng.

Thanh Bình (ghi)