Phó Trưởng Thuế Hà Nội nói về việc mua bán vàng: Nhiều tài khoản cá nhân xuất hiện dòng tiền lớn, bất thường

Ngày 24/11, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức diễn đàn "Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới".

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Nguyễn Tiến Minh, Phó trưởng Thuế Hà Nội thông tin, trên địa bàn Hà Nội hiện có 844 doanh nghiệp kinh doanh vàng, kim hoàn, đá quý. Thu ngân sách từ lĩnh vực này tăng mạnh, từ hơn 800 tỷ đồng năm 2024, từ đầu năm 2025 đến nay là 1.251 tỷ đồng. Đây là dấu hiệu tích cực nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao về kiểm soát thuế và minh bạch hóa giao dịch trong một lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh rủi ro.

Thời gian qua, Cục Thuế Hà Nội đã phối hợp với lực lượng quản lý thị trường, công an, hải quan, thanh tra Chính phủ và các cơ quan pháp luật để đối soát dữ liệu hóa đơn, kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm.

Một yêu cầu quan trọng được nhấn mạnh là doanh nghiệp phải ghi rõ căn cước công dân hoặc mã số thuế của người mua vàng trên hóa đơn; với vàng thu mua từ người dân, doanh nghiệp phải lập bảng kê đầy đủ thông tin cá nhân người bán. Đây được xem là giải pháp then chốt giúp minh bạch hóa giao dịch, nhất là với các giao dịch giá trị lớn.

Dù vậy, theo ông Minh, qua kiểm tra thực tế cho thấy vẫn còn nhiều sai sót, như: xác định giá tính thuế chưa đúng, kê khai chi phí liên quan đến vàng nguyên liệu chưa đầy đủ, quy trình hạch toán chưa thống nhất. Các sai phạm này đã được yêu cầu điều chỉnh kịp thời nhằm tránh thất thu ngân sách.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Thuế Hà Nội cho biết, qua phối hợp với cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng cho thấy nhiều tài khoản cá nhân xuất hiện dòng tiền lớn, bất thường, không phù hợp với hoạt động kinh doanh khai báo. Qua làm việc, đã có trường hợp có dấu hiệu kinh doanh vàng trái phép và được chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra.

"Dấu hiệu buôn lậu vàng là có, nhưng cơ quan thuế không có chức năng điều tra đến cùng. Đây là điểm nghẽn lớn trong quản lý", ông Minh nói.

Lãnh Thuế Hà Nội chỉ ra thực tế, thị trường vàng hiện chịu sự giám sát của nhiều cơ quan như ngân hàng, thuế, quản lý thị trường, công an, hải quan… nhưng dữ liệu chưa được kết nối thông suốt, gây khó khăn trong phát hiện rủi ro. Vì vậy, cần chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực sẽ giúp nhận diện giao dịch bất thường nhanh và chính xác hơn.

Ngoài ra, ngành Thuế đề nghị, bắt buộc giao dịch vàng phải thanh toán qua ngân hàng, gắn với mã định danh đầy đủ của người mua – bán. Hệ thống mua vàng từ người dân cần được tích hợp với dữ liệu hóa đơn đầu vào để truy xuất nguồn gốc, giảm nguy cơ gian lận.

"Hiện nhiều người vẫn giao dịch bằng tiền mặt mà không lấy hóa đơn, tạo kẽ hở cho trốn thuế và buôn lậu", ông Minh nói.

Ông Minh nhấn mạnh, cơ quan thuế chỉ có thể phân tích dòng tiền, đối soát chứng từ và chuyển hồ sơ khi có dấu hiệu vi phạm. Để xử lý tận gốc các hành vi buôn lậu vàng, cần sự vào cuộc của lực lượng chuyên trách và hệ thống pháp lý đồng bộ.

"Hiện hệ thống hóa đơn điện tử toàn ngành thuế ghi nhận hàng tỷ hóa đơn mỗi năm, đòi hỏi năng lực phân tích Big Data để nhận diện bất thường. Đồng thời, các giao dịch vàng giá trị cao cần bắt buộc thanh toán qua ngân hàng, giúp xác định rõ chủ thể giao dịch và ngăn chặn dòng tiền không minh bạch", ông đề xuất.

Phan Trang