'Bình thường mới' của nhân viên công nghệ: Từng là công việc trong mơ giờ đây đối mặt với thảm cảnh sa thải hàng loạt, chỉ 4 tháng đầu năm đã có 75.000 người mất việc

Bất chấp việc những gã khổng lồ như Alphabet và Microsoft công bố kết quả kinh doanh tốt, lợi nhuận cao kỷ lục, tình trạng sa thải tiếp tục lan rộng khắp ngành công nghệ.

Layoffs.fyi, một nền tảng giám sát việc cắt giảm việc làm trong lĩnh vực công nghệ đã ghi nhận hơn 263.000 việc làm bị mất chỉ riêng trong năm 2023. Chỉ trong 4 tháng đầu năm 2024, đã có hơn 75.000 việc làm trong ngành bị mất.

Jeff Shulman, giáo sư tại Trường Kinh doanh Foster của Đại học Washington cho biết: "Như tất cả đã thấy, thay vì tập trung cho sự tăng trưởng như cách các công ty công nghệ đều theo đuổi nhiều năm trước, giờ đây họ đang tập trung cho lợi nhuận. Và thế là việc sa thải vẫn tiếp tục. Mọi người đã trở nên quen với việc này. Thật đáng tiếc và đáng buồn, có vẻ như việc sa thải đang trở thành điều bình thường mới".

Mặc dù tình trạng sa thải công nghệ hàng loạt vẫn tiếp tục diễn ra, thị trường lao động Mỹ dường như vẫn mạnh mẽ. Nền kinh tế Mỹ đã tạo thêm 303.000 việc làm trong tháng 3, cao hơn nhiều so với ước tính của Dow Jones về mức tăng 200.000, với tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức 3,8%.

Theo Handshake, một trang đăng việc làm miễn phí phổ biến dành cho sinh viên đại học và sinh viên mới tốt nghiệp, việc sa thải nhân viên công nghệ đã thúc đẩy những người lao động mới tìm kiếm cơ hội khác. Tỷ lệ đơn xin việc từ các chuyên ngành công nghệ gửi tới các công ty internet và phần mềm đã giảm hơn 30% trong khoảng thời gian từ tháng 11 năm 2021 đến tháng 9 năm 2023.

Christine Cruzverga, giám đốc chiến lược giáo dục của Handshake cho biết: "Một phần lý do tại sao điều này xảy ra là vì sự ổn định là yếu tố chính trong quyết định của sinh viên về loại công việc họ ứng tuyển và loại công việc nào họ chấp nhận. Họ đang xem các tiêu đề tin tức và họ đang chú ý đến tất cả tình trạng sa thải đang xảy ra ở Big Tech, và điều đó khiến họ cảm thấy bất ổn".

Việc sa thải hàng loạt đã làm xói mòn sự hào nhoáng vốn có của ngành công nghệ, đó là lý do tại sao người lao động đang đặt câu hỏi liệu kiếm được một công việc trong ngành công nghệ có còn được coi là "công việc mơ ước" hay không.

Eric Tolotti, kỹ sư đối tác cấp cao tại Snowflake - người đã bị Microsoft sa thải vào năm 2023 cho biết: "Đối với những người đang theo đuổi… một công việc trong mơ về công nghệ, tôi nghĩ hãy luôn có những lựa chọn cởi mở và thực tế. Đừng chỉ tập trung vào một công ty và cảm thấy như bạn phải vào được công ty đó vì đó là ước mơ, khao khát của bạn".

Nỗi lo lắng ngày càng tăng trong tầng lớp công nghệ có thể thấy rõ trong các cộng đồng trực tuyến ẩn danh như Fishbowl của Glassdoor, trên các phương tiện truyền thông xã hội như Linkedin và thậm chí cả trong các nhóm chat Slack nội bộ. 

Đọc qua những lời khuyên ẩn danh và bán ẩn danh từ cộng đồng Glassdoor, có thể thấy rõ rằng nhiều nhân viên công nghệ bị sa thải và sinh viên mới tốt nghiệp đang phải vật lộn để tìm việc làm, ứng tuyển vào các vai trò cởi mở hơn và trong một số trường hợp thậm chí phải giảm kỳ vọng về mức lương và sự hài lòng trong công việc của họ.

Một nhà phân tích dữ liệu trong nhóm #JobsInTech của Glassdoor gần đây đã viết: "Không thể tin được năm nay tìm việc lại khó khăn đến thế. Tôi đã nộp đơn cho hơn 600 công ty kể từ ngày 1/6, dù có một vài cuộc phỏng vấn khá tốt, nhưng không tiến triển thêm được gì. Điều này làm khổ tôi". Một nhân viên quản lý dự án cũng bày tỏ sự thất vọng tương tự: "Tôi đã tìm kiếm việc làm hơn một năm nay. Với 25 năm trong lĩnh vực CNTT, dù đã gửi hơn 900 đơn ứng tuyển nhưng tỷ lệ trúng của tôi giảm đi một nửa. Đến lúc này tôi mới bỏ cuộc và phải chuyển ngành".

Mặc dù có rất nhiều lời giải thích cho sự thay đổi đột ngột này - từ lãi suất tăng đến biến động của thị trường chứng khoán - nhưng có một sự thật là phần lớn các vấn đề của lĩnh vực công nghệ đều xuất phát từ thực tế là ngành này đã đi chệch khỏi gốc rễ của họ.

Văn hóa hợp tác tại các công ty công nghệ không chỉ giúp nhân viên vui vẻ mà còn giúp tạo ra những sản phẩm tốt hơn cho khách hàng. Việc xây dựng các tầng quản lý mà không bổ sung thêm những nhân lực am hiểu công nghệ để xây dựng các sản phẩm cốt lõi đã dẫn đến một môi trường cứng nhắc đè nặng lên nhân viên. 

Nếu ngành công nghệ muốn quay trở lại dòng chảy của đổi mới, năng suất và hạnh phúc tại nơi làm việc, các giám đốc điều hành phải bắt đầu lại cuộc trò chuyện với những nhân viên tuyến đầu tạo ra sản phẩm của họ - nếu không sẽ có nguy cơ mất đi những gì vốn khiến Thung lũng Silicon trở thành vùng đất đáng mơ ước.

Công ty lớn, số tiền lớn, nỗi lo lớn

Cách dễ dàng nhất để các công ty công nghệ giải thích sự thay đổi tâm lý đột ngột của nhân viên công nghệ là do tình trạng suy thoái của môi trường kinh tế rộng lớn hơn.

Trong hơn một thập kỷ, lãi suất thấp, niềm tin tiêu dùng ổn định và lực lượng lao động ngày càng có trình độ học vấn cao đã tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh khuyến khích các công ty đặt cược táo bạo vào tương lai. Các công ty công nghệ, với tầm nhìn về những cách thức mới để kết nối thế giới và cuộc sống của chúng ta, đã có vị trí đặc biệt để tận dụng nhu cầu tăng trưởng này.

Những vụ đánh cược táo bạo này đòi hỏi phải có một lớp vỏ đổi mới khoa học - Thung lũng Silicon cần một đội ngũ những người lao động tri thức thông minh, hiểu biết để thực hiện lời hứa cơ bản về các sản phẩm mới của họ. 

Để thu hút những nhân viên tiềm năng này, các công ty công nghệ phải thu hút họ bằng tiền hoặc chất lượng cuộc sống tốt hơn văn hóa làm việc mệt mỏi của các công ty ở Phố Wall. Trong thập kỷ qua, dòng tiền mặt của nhà đầu tư được tạo điều kiện thuận lợi bởi môi trường kinh tế thuận lợi đã khiến những lời hứa đó trở nên dễ dàng được thực hiện.

Mảnh đất màu mỡ đó dần dần bị bão hòa trong hai năm qua khi Cục Dự trữ Liên bang đẩy lãi suất lên cao. Bằng cách tăng chi phí vay tiền để tài trợ cho những ý tưởng rủi ro, việc tăng lãi suất buộc các doanh nghiệp trên toàn nền kinh tế phải đánh giá lại các khoản đặt cược trên bảng cân đối kế toán của họ và cắt giảm các dự án được coi là không mang lại lợi nhuận trong ngắn hạn. 

Trong một ngành như công nghệ, nơi các công ty thường xuyên đặt cược hàng tỷ USD vào công nghệ mới nổi có thể không tạo ra lợi nhuận thực trong nhiều năm, đó là việc phải đánh giá lại rất nhiều.

Một số công ty công nghệ nổi tiếng đã có lập trường không khoan nhượng nhằm hạn chế sự gia tăng chi phí bồi thường và thực thi các quy định về làm việc tại văn phòng: Microsoft đã thông báo vào tháng 5 rằng nhân viên toàn thời gian sẽ không được tăng lương trong năm nay và Amazon đã thông báo cho những nhân viên không muốn quay lại văn phòng rằng họ sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất việc. 

Các đợt sa thải vào mùa đông và mùa xuân năm nay càng khiến vấn đề lộ rõ và mối đe dọa tiềm ẩn của AI đang làm dấy lên lo ngại về tình trạng mất an toàn công việc ở những người lao động từ lâu đã coi mình là người chiến thắng trong cuộc đua lâu dài giữa con người và máy móc.

Bước ngoặt này của nền kinh tế đang bắt đầu đè nặng lên thị trường việc làm công nghệ. Thị trường lao động đã giảm mạnh ở ít nhất hai cộng đồng công nghệ nổi bật: Khu vực Vịnh California và Austin, Texas – nơi tỷ lệ thất nghiệp tại địa phương đã tăng hơn nửa điểm phần trăm trong năm qua, một tín hiệu chung về suy thoái kinh tế sắp xảy ra. 

Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp từ những người lao động trong lĩnh vực thông tin đã tăng gấp đôi so với một năm trước - và, ngoài đại dịch, hiện ngang bằng với mức cao nhất kể từ năm 2013.

Nhưng sự thật là áp lực của nền kinh tế nói chung không phải là nguyên nhân chính khiến mức độ hài lòng của nhân viên công nghệ giảm sút. Nhiều ngành công nghiệp khác đã cảm nhận được sức ép của lãi suất cao hơn và tác động lan tỏa của chúng tới chi tiêu của người tiêu dùng, nhưng không ngành nào chứng kiến sự hài lòng của nhân viên giảm đáng kể như ở Thung lũng Silicon. Những lý do cơ bản dẫn đến sự không hài lòng của các nhân viên công nghệ đã được hình thành từ lâu - và chúng đánh vào trọng tâm của các quy ước từng được ca tụng trong ngành này.

Theo: CNBC

Phương Linh