Bức tranh xuất nhập khẩu 8 tháng: Tổng kim ngạch gần 600 tỷ USD, điểm sáng công nghiệp chế biến với 7 mặt hàng vượt mốc 10 tỷ USD

Theo số liệu từ Cục Thống kê, trong tháng 8, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 83,06 tỷ USD, tăng 0,9% so với tháng trước và tăng 16,0% so với cùng kỳ năm trước.

Tính chung 8 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 597,93 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu đạt 305,96 tỷ USD, tăng 14,8%; nhập khẩu đạt 291,97 tỷ USD, tăng 17,9%. Cán cân thương mại tiếp tục xuất siêu 13,99 tỷ USD, tuy giảm 25,7% so với cùng kỳ năm trước nhưng vẫn là tín hiệu tích cực trong bối cảnh nhập khẩu tăng mạnh trở lại.

Một trong những điểm sáng nổi bật là sự tăng trưởng mạnh mẽ của nhóm hàng công nghiệp chế biến với kim ngạch xuất khẩu đạt 271,06 tỷ USD, tăng 15,6% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 88,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Có tới 29 mặt hàng xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD, trong đó 7 mặt hàng vượt mốc 10 tỷ USD, cho thấy sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu hàng hóa xuất khẩu. Các mặt hàng chủ lực như điện tử, máy vi tính và linh kiện; điện thoại; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; dệt may và giày dép tiếp tục giữ vững vị trí dẫn đầu, đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu.

Về thị trường, Hoa Kỳ tiếp tục là đối tác xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 99,1 tỷ USD, chiếm hơn 32,0% tổng kim ngạch xuất khẩu. EU và Trung Quốc lần lượt đứng thứ hai và thứ ba, cho thấy sự ổn định của nước ta trong quan hệ thương mại với các thị trường truyền thống. Đặc biệt, Việt Nam xuất siêu lớn sang Mỹ (87 tỷ USD) và EU (25,6 tỷ USD), góp phần cân bằng cán cân thương mại và giảm áp lực từ nhập siêu.

Ngành nông nghiệp ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Kim ngạch xuất khẩu tám tháng năm 2025 của nhiều mặt hàng nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng cao so với cùng kỳ năm trước như: Thủy sản đạt 7,2 tỷ USD, tăng 13,5%; cà phê đạt 6,5 tỷ USD, tăng 61,1%; rau quả đạt 4,8 tỷ USD, tăng 2,0%; hạt điều đạt 3,3 tỷ USD, tăng 17,9%. Nhờ mở rộng thị trường và cải thiện chất lượng sản phẩm, các doanh nghiệp nông sản đã chủ động áp dụng công nghệ chế biến sâu, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe từ các thị trường như Nhật Bản, EU và Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả khả quan trình bày ở trên, hoạt động xuất, nhập khẩu vẫn tồn tại một số hạn chế đáng lưu ý. Việt Nam tiếp tục nhập siêu lớn từ Trung Quốc (75,9 tỷ USD) và Hàn Quốc (20,1 tỷ USD), phản ánh sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu đầu vào từ nước ngoài. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về phát triển công nghiệp hỗ trợ trong nước để giảm thiểu rủi ro từ bên ngoài.

Mức xuất siêu tuy vẫn duy trì nhưng đã giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân chủ yếu là do nhập khẩu tăng nhanh hơn xuất khẩu, đặc biệt là nhóm hàng máy móc, thiết bị và nguyên liệu phục vụ sản xuất. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy sản xuất trong nước ngày càng phục hồi sau đại dịch Covid-19, nhưng cũng đặt ra thách thức trong việc kiểm soát cán cân thương mại.

Ngoài ra, các hàng rào kỹ thuật từ các thị trường lớn như EU và Mỹ ngày càng siết chặt, gây khó khăn cho một số mặt hàng nông sản. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư lớn vào công nghệ và quy trình sản xuất. Không ít lô hàng bị trả về hoặc kiểm tra gắt gao, ảnh hưởng đến tiến độ xuất khẩu và uy tín thương hiệu.

Biến động tỷ giá và chi phí logistics cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả xuất khẩu của doanh nghiệp. Tỷ giá USD tăng khiến chi phí nhập khẩu nguyên liệu tăng theo, trong khi giá cước vận tải biển chưa ổn định, đặc biệt là các tuyến đi châu Âu và Bắc Mỹ. Điều này làm giảm biên lợi nhuận của doanh nghiệp xuất khẩu, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Dựa trên số liệu năm 2024 và tốc độ tăng 8 tháng năm 2025, ước tính tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của Việt Nam có thể đạt từ 920 đến 950 tỷ USD. Xuất khẩu dự kiến đạt khoảng 470–480 tỷ USD, trong khi nhập khẩu dao động từ 445–460 tỷ USD. Cán cân thương mại có thể xuất siêu từ 15 đến 20 tỷ USD, tùy thuộc vào diễn biến giá nguyên liệu và nhu cầu thị trường quốc tế trong quý IV. Các ngành hàng chủ lực như điện tử, dệt may, nông sản và thủy sản sẽ tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt tăng trưởng xuất khẩu.

Để duy trì đà tăng trưởng và khắc phục những hạn chế hiện tại, các cơ quan quản lý cần tiếp tục đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống. Đồng thời, cần hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế, phát triển công nghiệp hỗ trợ trong nước và đầu tư vào hạ tầng logistics. Ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý xuất, nhập khẩu cũng là một giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong hoạt động thương mại quốc tế.

Tóm lại, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong tám tháng năm 2025 đã đạt được nhiều kết quả tích cực, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế và khả năng thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp. Tuy vẫn còn một số thách thức, nhưng với định hướng chính sách đúng đắn và nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, Việt Nam hoàn toàn có thể kỳ vọng vào một năm 2025 đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trong lĩnh vực thương mại quốc tế.

Minh Quân