Cảnh báo hành vi gọi điện quấy rối để đòi nợ, đăng ảnh bị hại lên mạng xã hội: Mức phạt nặng nhất có thể là hình sự

Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, trong 10 năm qua,  tốc độ tăng trưởng của tín dụng tiêu dùng tại Việt Nam trung bình khoảng 20%/năm, đặc biệt trong giai đoạn năm 2015 đến năm 2019. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng tiêu dùng ước đạt hơn 2 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 20-22% tổng dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế. Trong đó, bất động sản chiếm tỷ trọng lớn nhất, kế đến là thương mại, vay mua phương tiện đi lại, bán buôn, bán lẻ sửa chữa ô tô, xe máy và xe động cơ, vay tiêu dùng cá nhân và các khoản vay nhỏ lẻ qua công ty tài chính.

Hiện nay có rất nhiều phương thức cho vay tiền tín chấp, không cần tài sản bảo đảm, phù hợp với nhóm khách hàng thu nhập thấp, không có tài sản cố định hoặc nhóm lao động tự do, sinh viên, công nhân – những người ít tiếp cận được ngân hàng với thủ tục dễ dàng, nhanh chóng, phổ biến là hình thức vay tiền qua ứng dụng (app).

Tuy nhiên, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cũng cho biết người vay cũng gặp phải một số các rủi ro khi vay qua app:

Lãi suất và phí chưa minh bạch:

Đối với cách tính lãi suất và phí của một số ngân hàng cho vay tín dụng tiêu dùng và các tổ chức tài chính, người vay thường không hiểu rõ cách tính lãi, phí phạt trả chậm. Trong đó, một số công ty tài chính bị phản ánh, khiếu nại về hợp đồng mẫu phức tạp, có nhiều điều khoản bất lợi cho khách hàng.

Hoạt động thu hồi nợ:

Trong trường hợp người vay tiền chậm trả, một số ứng dụng đang sử dụng hình thức đòi nợ bằng cách nhắn tin, gọi điện quấy rối, đe dọa, khủng bố tinh thần người vay, người thân và đồng nghiệp của người vay. Đây là vấn nạn gây nhức nhối, bức xúc trong xã hội, người bị gọi điện đòi nợ có thể rơi vào tình trạng hoang mang, sợ hãi, thậm chí là mất tiền oan do không biết hướng giải quyết đúng đắn, ảnh hưởng đến uy tín của toàn ngành.

Tín dụng đen song hành:

Do hạn chế tiếp cận chính thống, nhiều người vẫn tìm đến dịch vụ tín dụng đen, đặc biệt qua ứng dụng vay nặng lãi. Đây là "khoảng trống" mà hệ thống tín dụng tiêu dùng hợp pháp chưa bao phủ hết.

Lộ thông tin cá nhân:

Khi sử dụng ứng dụng vay tiền, người vay được yêu cầu truy cập danh bạ, hình ảnh, tin nhắn và các thông tin liên quan trên điện thoại, đây là nguy cơ người vay có thể bị đánh cắp thông tin cá nhân.

Ủy ban thông tin, theo quy định của pháp luật Việt Nam, gọi điện đe dọa để đòi nợ là hành vi vi phạm pháp luật.

* Theo Bộ luật Hình sự, việc đòi nợ phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. Nếu cá nhân/tổ chức dùng lời lẽ đe dọa, khủng bố tinh thần, quấy rối nhiều lần có thể bị xử lý hình sự theo tội đe dọa giết người (Theo Điều 133 Bộ luật Hình sự 2015) hoặc tội cưỡng đoạt tài sản (Theo Điều 170 Bộ Luật Hình sự 2015).

Theo quy định xử phạt tại Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi quấy rối người khác qua điện thoại có thể bị phạt hành chính từ 5 đến 10 triệu đồng. Nếu gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Còn nếu bị đăng ảnh trên mạng xã hội, bị hại hoàn toàn có quyền gửi đơn tố cáo đến cơ quan công an để yêu cầu xử lý theo quy định của pháp luật và buộc người có hành vi vi phạm gỡ bỏ những hình ảnh, thông tin đó. Đồng thời, người bị gọi điện quấy rối có thể ghi âm cuộc gọi và khiếu nại lên nhà mạng mà mình là khách hàng hoặc gửi đơn khiếu nại cho Sở Thông tin và Truyền thông (nay là Sở Khoa học, Công nghệ và Truyền thông) địa phương để yêu cầu giải quyết.

* Theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng, tại điểm b, điểm c, khoản 1 Điều 10 quy định cấm tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hoá, dịch vụ quấy rối, ép buộc người tiêu dùng thông qua việc dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các hành vi khác có tính chất tương tự gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, uy tín, nhân phẩm, tài sản của người tiêu dùng. Tuy nhiên, một số tổ chức tín dụng trong quá trình thu hồi nợ hoặc kỳ hạn nộp nhưng người vay chưa trả thì lại liên tục gọi điện, nhắn tin có nội dung đe dọa, quấy rối, làm phiền tới người vay và người thân của người vay tiền. Thậm chí có nhiều trường hợp bị đe dọa, đòi nợ trong khi họ chưa từng thực hiện giao dịch bất kỳ khoản vay nào.

Trong trường hợp phát sinh tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, tranh chấp được giải quyết thông qua 04 phương thức theo quy định tại khoản 1 Điều 54 Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2023 bao gồm: Thương lượng; Hòa giải; Trọng tài; Tòa án. Đối với tranh chấp gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích của nhiều người tiêu dùng, lợi ích công cộng thì không được thương lượng, hoà giải.

Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khuyến cáo người dân nếu gặp khó khăn về vấn đề tài chính, có nhu cầu vay tiền nên đến các ngân hàng, tổ chức tín dụng tin cậy, được cấp giấy phép hợp pháp để được tư vấn cụ thể về mức vay, lãi suất vay, thời hạn trả tiền vay. Ngoài ra, người vay cần đọc kỹ các điều khoản trong hợp đồng vay trước khi ký kết, tránh vay tiền qua ứng dụng không rõ nguồn gốc.

Người vay không cung cấp thông tin cá nhân hoặc CCCD cho người lạ trên mạng xã hội. Đồng thời khi phát hiện những ứng dụng lừa đảo hoặc có lãi suất cao, người tiêu dùng cần liên hệ đến cơ quan công an gần nhất để được tư vấn, hỗ trợ, giúp đỡ nhằm tránh hệ lụy rơi vào vòng xoáy nợ nần không lối thoát của các đối tượng "tín dụng đen".

Phan Trang