Chuyển dịch từ mô hình "khách hàng tìm đến ngân hàng" sang "ngân hàng tìm đến khách hàng"

Đặt khách hàng là trung tâm hệ sinh thái

Phát biểu tại Sự kiện Kết nối Fintech 2025 với chủ đề "Chia sẻ dữ liệu hướng tới tài chính toàn diện và đổi mới", ông Phạm Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết: "Trong những năm qua, NHNN đã tham mưu và ban hành nhiều văn bản pháp lý quan trọng đặt nền móng vững chắc cho việc cung ứng dịch vụ ngân hàng trên môi trường số, thúc đẩy kết nối, liên thông và hình thành hệ sinh thái số của ngành Ngân hàng.

Trong đó, Thông tư 64/2024/TT-NHNN về triển khai giao diện lập trình ứng dụng mở trong ngành Ngân hàng (Thông tư Open API) được ban hành đã tạo khuôn khổ pháp lý cho việc thiết lập các kết nối, liên thông giữa ngành Ngân hàng và các ngành, lĩnh vực khác một cách thuận tiện, an toàn, bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng.

Nhờ khuôn khổ pháp lý ngày càng rõ ràng, minh bạch về phạm vi, trách nhiệm và "cởi mở", linh hoạt về cách tiếp cận, ngành Ngân hàng Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều mô hình kinh doanh mới, đặt khách hàng là trung tâm của hệ sinh thái với nhiều lựa chọn sản phẩm, dịch vụ đổi mới sáng tạo, an toàn, thuận tiện, chi phí hợp lý. 

Các ngân hàng không ngừng mở rộng hợp tác với các công ty Fintech, các bên thứ ba trong nhiều lĩnh vực khác nhau, cũng như kết nối với Cổng Dịch vụ công Quốc gia, Cổng Dịch vụ công của các bộ, ngành, địa phương… để khách hàng có thể thanh toán hóa đơn dịch vụ thiết yếu, dịch vụ công và nhiều tiện ích khác một cách liền mạch, toàn trình. Hiện nay, ứng dụng Mobile Banking, Ví điện tử của nhiều TCTD và tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đã cho phép khách hàng tiếp cận đầy đủ các dịch vụ ngân hàng mọi lúc, mọi nơi, đồng thời tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến và cả các dịch vụ "beyond banking" như gọi xe, gọi đồ ăn, giao hàng, mua sắm trực tuyến, du lịch, giải trí… Điều này cho thấy tiềm năng rất lớn của kết nối, chia sẻ dữ liệu trong việc mở rộng tài chính toàn diện và thúc đẩy đổi mới sáng tạo".

Theo ông Phạm Anh Tuấn, chia sẻ dữ liệu trong bối cảnh ngân hàng mở đòi hỏi chúng ta phải xử lý hài hòa nhiều yêu cầu: chuẩn hóa dữ liệu và giao thức kết nối; tăng cường năng lực quản trị rủi ro bên thứ ba; bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống trước các nguy cơ tấn công mạng, lạm dụng dữ liệu; đồng thời phải bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng, thu hẹp khoảng cách số, không để ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số. Đây là những vấn đề mang tính hệ thống, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, các TCTD và công ty Fintech.

Open API - Từ "cát cứ" chuyển sang "chia sẻ" dữ liệu

Ông Andri Meier - Phó Trưởng Cơ quan Hợp tác phát triển - Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam đánh giá: "Open API mang lại tiềm năng to lớn để phát triển sâu hơn thị trường tài chính bằng cách cho phép tương tác liền mạch giữa các ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ tài chính phi ngân hàng và nền tảng của bên thứ ba. Chúng giúp giảm sự bất cân xứng thông tin và thúc đẩy sự đổi mới".

Bà Maria Joao Pateguana – Trưởng Bộ phận phát triển khu vực tư nhân - Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) khẳng định: "Việc thúc đẩy chia sẻ dữ liệu giữa các tổ chức ngày càng cần thiết, tạo điều kiện cho sự đổi mới và nâng cao tính linh hoạt trong kinh doanh, đồng thời giải quyết các thách thức về quy định và an ninh liên quan. Trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, việc chia sẻ dữ liệu thường liên quan đến quản lý rủi ro và yêu cầu khuôn khổ dựa trên sự cho phép bao gồm các quy trình kiểm toán chặt chẽ và tuân thủ các tiêu chuẩn quy định. Để bảo mật việc chia sẻ dữ liệu, việc tăng cường các biện pháp bảo mật là rất quan trọng thông qua các biện pháp cải thiện nhận thức khách hàng, xác thực danh tính và phát hiện gian lận. API, đã được sử dụng trong ngân hàng trong nhiều năm, hiện đang nổi lên như một công cụ mạnh mẽ để tăng cường cung cấp dịch vụ tài chính cho cả khách hàng bán lẻ và doanh nghiệp."

Ông Đinh Tiến Dũng - đại diện Cục Công nghệ thông tin (NHNN) cũng cho hay, mục tiêu ban hành chính sách về Open API nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và tài chính toàn diện. Theo ông Dũng, Open API là các API được ngân hàng cung cấp cho "bên thứ ba" - có thể là một Fintech hoặc một ngân hàng khác để "cung ứng dịch vụ cho khách hàng". Vai trò của ngân hàng có sự dịch chuyển từ “cát cứ” chuyển sang “chia sẻ" dữ liệu để phát triển sản phẩm, dịch vụ, thúc đẩy mở rộng hệ sinh thái.

Đồng thời, tạo điều kiện cho các bên thứ ba phát triển dịch vụ đa dạng, linh hoạt, sáng tạo dựa trên dữ liệu khách hàng được chia sẻ bởi ngân hàng (với sự đồng ý của khách hàng). Bên cạnh đó, việc ban hành danh mục API và tiêu chuẩn kỹ thuật chung giúp tối ưu chi phí, thời gian vận hành, đẩy mạnh tốc độ tiếp cận thị trường và đổi mới sản phẩm.

Ngoài ra, với những quy định tại Thông tư 64 nói trên còn giúp các ngân hàng mở rộng kênh phân phối, cụ thể trong việc “chia sẻ" thông tin, dịch vụ ngân hàng (tỷ giá, lãi suất, thông tin tài khoản, thanh toán) vào các ứng dụng (thương mại điện tử, đầu tư, ví điện tử...) của bên thứ ba cung cấp mà người dùng đã quen sử dụng; cùng với chuyển dịch mô hình từ "khách hàng tìm đến ngân hàng" sang "ngân hàng tìm đến khách hàng" trên không gian số; đồng thời mở rộng tiếp cận tín dụng khi cho phép bên thứ ba (với sự đồng ý của khách hàng) sử dụng dữ liệu giao dịch để xây dựng mô hình chấm điểm tín dụng phi truyền thống, là đầu vào cho các sản phẩm cho vay và các sản phẩm, dịch vụ khác

Linh San