Chuyên gia Thuế: Hàng tồn kho không tính thuế với hộ có doanh thu dưới 3 tỷ đồng, nhưng hộ vượt ngưỡng cần đặc biệt lưu ý

Trong quá trình chuyển đổi thuế khoán sang thuế kê khai, việc kiểm kê hàng tồn kho là vấn đề khiến nhiều hộ kinh doanh lo lắng. Tại Tọa đàm "Tháo gỡ vướng mắc chuyển đổi thuế khoán sang kê khai" dành cho hộ kinh doanh của TheLEADER tổ chức mới đây, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng Thư ký Hội tư vấn Thuế Việt Nam cho biết, khi nhìn vào các phương pháp tính thuế, chỉ có hộ kinh doanh thuộc nhóm áp dụng phương pháp doanh thu trừ chi phí thì hàng tồn kho mới trở thành một trong những yếu tố để xác định thuế thu nhập cá nhân.

Còn với các hộ kinh doanh dưới ngưỡng 3 tỷ, được áp dụng phương pháp tỷ lệ trên doanh thu cho cả thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân, thì hàng tồn kho không tham gia vào việc xác định số thuế phải nộp.

"Hàng tồn kho trong trường hợp này chỉ nhằm chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa bán ra", bà nói.

Nhiều hộ băn khoăn rằng nếu không có hóa đơn mua vào mà chỉ có hàng tồn kho thì có được xuất hóa đơn bán ra hay không? Bà Hải nhấn mạnh: hoàn toàn được. Bà lý giải, việc xuất hóa đơn bán ra không đồng nghĩa với việc hộ bắt buộc phải có hóa đơn mua vào hay chứng từ đầy đủ cho toàn bộ hàng tồn kho.

Tuy nhiên, hàng tồn kho vẫn cần để chứng minh nguồn gốc hàng hóa, chứ không phải là căn cứ tính thuế đối với các hộ tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu dưới 3 tỷ. Vì vậy, các hộ ở nhóm này có thể yên tâm về nghĩa vụ thuế.

Riêng với các hộ trên 3 tỷ, thuộc phương pháp doanh thu trừ chi phí, hàng tồn kho trở thành yếu tố quan trọng trong việc xác định thuế thu nhập cá nhân.

"Tùy vào việc mình thuộc nhóm nào trong năm 2026, mỗi hộ cần chủ động chuẩn bị và thực hiện kiểm kê hàng tồn kho cho phù hợp", bà nhấn mạnh.

Đối với nhóm hộ kinh doanh có doanh thu trên 50 tỷ đồng, bà Hải khuyến nghị nên cân nhắc chuyển sang mô hình doanh nghiệp. Liên quan đến hàng tồn kho khi hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp, vị chuyên gia cho biết việc xử lý sẽ được thực hiện theo một quy trình cụ thể. Doanh nghiệp mới sẽ lập một bảng kê hàng tồn kho và tiến hành xác nhận số lượng hàng hóa đang còn lại. Nếu hàng tồn kho có đầy đủ chứng từ mua vào, doanh nghiệp sẽ phân loại và lưu trữ theo đúng quy định.

Trong trường hợp không còn chứng từ mua vào, bao gồm hóa đơn từ doanh nghiệp, hóa đơn giá trị gia tăng, hóa đơn bán hàng từ hộ kinh doanh khác hoặc bảng kê mua hàng từ nông dân trực tiếp bán ra, hộ kinh doanh có thể tự lập bảng kê hàng tồn kho để xác định đây là tài sản ban đầu. Bảng kê này sẽ được sử dụng làm căn cứ cho việc ghi nhận và hạch toán khi chuyển đổi.

"Nhiều hộ kinh doanh lo ngại rằng nếu không còn bất kỳ chứng từ nào thì có được xuất hóa đơn bán ra khi chuyển lên doanh nghiệp hay không. Câu trả lời là hoàn toàn được. Tuy nhiên, phần hàng hóa đó khi xuất hóa đơn bán ra sẽ phải chịu thuế, tương tự như cơ chế hóa đơn từng lần phát sinh đối với thu nhập cá nhân hoặc thuế giá trị gia tăng. Bù lại, hóa đơn xuất bán này sẽ trở thành đầu vào hợp lệ cho doanh nghiệp mới, giúp doanh nghiệp ghi nhận đầy đủ doanh thu và chi phí cũng như nguồn gốc hàng hóa khi đưa vào sản xuất kinh doanh", chuyên gia thuế phân tích.

Phan Trang