“Đang ổn định tại sao lại cần thay đổi?”, Phó Cục trưởng Cục Thuế: Bỏ thuế khoán, chuyển sang thuế kê khai không nhằm tăng thu ngân sách

Tại Hội thảo “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?” do Báo Tuổi trẻ tổ chức tại Trường Đại học Sài Gòn (TP.HCM), Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn đã có những chia sẻ thẳng thắn về chủ trương xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026, theo các Nghị quyết của Trung ương, Quốc hội và Chính phủ.

Ông cho biết, điều khiến nhiều người băn khoăn hiện nay là “Đang ổn định, tại sao lại cần thay đổi?”, nhất là khi phần lớn các hộ kinh doanh, đặc biệt là những chủ hộ trung niên, vẫn quen hoạt động theo kinh nghiệm, không ghi chép sổ sách bài bản. Nhiều người cũng lo ngại thủ tục hành chính rườm rà trong khi doanh nghiệp có nhân sự và công nghệ hỗ trợ.

Phó Cục trưởng Mai Sơn khẳng định: “Chủ trương này không nhằm tăng thu ngân sách, mà quan trọng hơn là xây dựng nền tảng phát triển bền vững cho hộ kinh doanh, đảm bảo công bằng và minh bạch trong môi trường kinh tế.”

Theo ông, Nghị quyết 68 đặt mục tiêu tiến tới xóa bỏ thuế khoán, chuyển toàn bộ hộ kinh doanh sang phương pháp kê khai – một bước tiến lớn hướng tới môi trường kinh doanh hiện đại. Việc ghi chép doanh thu, chi phí sẽ giúp hộ kinh doanh nắm rõ lãi – lỗ, chủ động trong kế hoạch phát triển thay vì dựa vào ước tính.

Thực tế, quá trình chuyển đổi đang diễn ra nhanh chóng. Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, hơn 18.500 hộ kinh doanh nộp thuế khoán đã chuyển sang kê khai, gần 2.530 hộ lên mô hình doanh nghiệp. Đáng chú ý, 98% hộ kê khai đã nộp thuế điện tử, và hơn 133.000 hộ sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

Để quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi, Phó Cục trưởng Mai Sơn cho biết hộ kinh doanh chỉ cần: – Làm quen với việc ghi chép sổ sách kế toán theo quy định. – Đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử nếu thuộc đối tượng bắt buộc. – Sử dụng các ứng dụng hỗ trợ kê khai, nộp thuế điện tử như eTax Mobile.

“Cơ quan thuế hiện cung cấp miễn phí toàn bộ dịch vụ điện tử – từ đăng ký, kê khai đến nộp thuế – giúp hộ kinh doanh thao tác dễ dàng trên điện thoại, không cần đến trực tiếp cơ quan thuế,” ông nói thêm.

Cũng tại hội thảo, trước câu hỏi của tiểu thương về việc có thể gộp nhiều giao dịch nhỏ trong ngày thành một hóa đơn, ông Mai Sơn cho biết ngành Thuế sẽ nghiên cứu và ghi nhận ý kiến, song nhấn mạnh việc xuất hóa đơn là cần thiết không chỉ để quản lý thuế mà còn để đảm bảo quyền lợi của người mua và chứng minh nguồn gốc hàng hóa.

Về phía chính sách, ngành Thuế đang tham mưu sửa đổi Luật Quản lý thuế, Luật Thuế GTGT và Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng hộ kinh doanh có sổ sách sẽ được tính thuế trên lợi nhuận (doanh thu trừ chi phí), thay vì thuế khoán trên doanh thu. Điều này giúp hộ kinh doanh lớn không bị thiệt so với doanh nghiệp, khuyến khích đầu tư và minh bạch tài chính.

Cùng với đó, Bộ Tài chính cũng đang đề xuất đơn giản hóa chế độ kế toán cho hộ và doanh nghiệp siêu nhỏ, để chủ hộ có thể tự duy trì sổ sách mà không cần thuê kế toán. Ngành Thuế đồng thời phối hợp với các doanh nghiệp công nghệ để cung cấp phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người nộp thuế.

Phó Cục trưởng Mai Sơn cho biết thêm, trong quý IV/2025, hệ thống eTax Mobile sẽ được nâng cấp lên phiên bản “thông minh”, có khả năng tự đề xuất doanh thu, thuế phải nộp dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử. Hộ kinh doanh chỉ cần kiểm tra và xác nhận thông tin – giúp việc kê khai trở nên “nhẹ như bấm nút”.

Về công tác tuyên truyền, ngành Thuế xác định đây là “nhiệm vụ trọng tâm”, với cách truyền đạt đơn giản, gần gũi, hướng dẫn từng nhóm đối tượng cụ thể. Mục tiêu là giúp bà con hiểu rõ lợi ích của hóa đơn điện tử, tránh rủi ro mua bán hóa đơn giả, giảm thời gian kê khai và báo cáo.

Trước băn khoăn về hàng tồn kho và mức xử phạt khi sai sót, lãnh đạo Cục Thuế cho biết sẽ phối hợp khảo sát thực tế từng ngành hàng, bảo đảm “hộ kinh doanh có lãi thì nộp thuế, còn nếu lỗ hoặc hư hỏng hàng hóa thì không bị thiệt thòi”. Đồng thời, trong giai đoạn đầu triển khai, cơ quan thuế sẽ phối hợp với chính quyền địa phương để hỗ trợ, hạn chế tối đa sai phạm.

Phó Cục trưởng Mai Sơn khẳng định: “Ngành Thuế không chỉ thu mà còn đồng hành, hỗ trợ để bà con chuyển đổi thuận lợi, không bị áp lực. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng và hiện đại hơn cho chính cộng đồng hộ kinh doanh.”

Kỳ Thư