ĐNÁ có 1 ‘Thung lũng Silicon’: Nỗ lực hồi sinh ngành bán dẫn, đang nuôi dưỡng nền văn hóa khởi nghiệp sôi động

Thời điểm công ty thiết kế chip Oppstar niêm yết trên sàn chứng khoán Malaysia vào năm ngoái, quốc gia Đông Nam Á này đang chứng kiến một bước ngoặt, với tham vọng hồi sinh ngành công nghiệp chất bán dẫn. Các nhà đầu tư đổ xô vào đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng, qua đó đẩy giá cổ phiếu tăng 286% trong ngày giao dịch đầu tiên.

“Trở thành người đầu tiên luôn khó khăn”, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành Ng Meng Thai nói với Nikkei Asia. “Khi bắt đầu quá trình IPO, chúng tôi sợ rằng nhiều nhà đầu tư trong nước có thể không biết rõ về ngành. Chúng tôi đã phải nỗ lực đi giải thích”.

Kể từ đó, giám đốc điều hành các công ty sản xuất chip hàng đầu của Mỹ, Nhật Bản và châu Âu thường xuyên đến thăm văn phòng của Oppstar ở bang Penang, Malaysia, nơi có đội ngũ nhân viên bao gồm 280 người.

“Đó là một sự thay đổi khá lớn so với những ngày đầu, khi chúng tôi đến gõ cửa từng nhà. Chúng tôi là số ít những công ty đi ngược lại với mọi khó khăn”, Meng Thai, 59 tuổi, cho biết.

Tuy nhiên, việc Oppstar là công ty thiết kế chip duy nhất niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Kuala Lumpur lại là một dấu hiệu cho thấy đất nước này – từng được mệnh danh là “Thung lũng Silicon của phương Đông” – vẫn còn phải đi một chặng đường dài để tìm lại tên tuổi.

“Chúng tôi cần nhiều công ty công nghệ Malaysia phát triển vượt trội và tăng cường sự hiện diện đáng kể hơn nữa trên trường quốc tế”, Steven Chan, nhà phân tích cổ phiếu cấp cao tại Ngân hàng Đầu tư Affin Hwang của Malaysia, cho biết.

Penang trước nay vẫn được biết đến như một cụm quy trình sản xuất chip phụ trợ, bao gồm đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm. Chúng được cho là kém tiên tiến hơn so với chế tạo tấm bán dẫn và các quy trình đầu cuối.

Các công ty khởi nghiệp như Oppstar đang tìm cách thay đổi điều đó bằng cách vượt ra khỏi lĩnh vực back-end, đồng thời dấn thân tới các lĩnh vực như thiết kế chip. Bộ trưởng Thương mại Malaysia Zafrul Aziz cho biết chính phủ đang tìm cách thúc đẩy các hoạt động như vậy. “Nuôi dưỡng một nền văn hóa khởi nghiệp sôi động là rất quan trọng”, ông nói với Nikkei Asia.

Được thành lập vào năm 2014, Oppstar thiết kế mẫu bóng bán dẫn dùng cho chip từ cấp 20 nanomet trở xuống cho đến các chip 3 nanomet tiên tiến nhất. Đồng CEO Cheah Hun Wah, đồng nghiệp cũ của Ng tại Intel, cho biết: “Chúng tôi có thể làm việc với hầu hết mọi người từ các ngành khác nhau”.

Không giống như những gã khổng lồ chip toàn cầu Intel và Nvidia chủ yếu thiết kế và bán chip mang nhãn hiệu riêng, Oppstar là nhà thiết kế theo hợp đồng, phát triển chip riêng cho khách hàng. Những thiết kế này sau đó sẽ được sản xuất tại các xưởng đúc chip.

Với kinh nghiệm đúc rút, Oppstar tự tin có thể đảm bảo các dự án cho khách hàng toàn cầu, trong bối cảnh chuỗi cung ứng buộc phải thích ứng với căng thẳng địa chính trị.

Malaysia đã nổi lên, hay đúng hơn là tái nổi lên, như một điểm đến cho giới đầu tư chip khi các công ty như Intel và Infineon Technologies tìm cách đa dạng hóa hoạt động sản xuất. Kể từ khi Intel mở cửa nhà máy lắp ráp nước ngoài đầu tiên tại Penang vào năm 1972, Malaysia đã đóng một vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp chip toàn cầu. Hiện tại, đây là nhà xuất khẩu chất bán dẫn lớn thứ sáu thế giới, đồng thời là nước đóng góp lớn nhất cho nhập khẩu chất bán dẫn của Mỹ với mức tăng trưởng hơn 20% giá trị hàng năm, nhiều hơn Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Tiếc là, Malaysia vẫn bị Hàn Quốc và Đài Loan làm cho lu mờ trong các lĩnh vực sản xuất chip công nghệ tiên tiến. Không giành được tuyến đầu chính là cơ hội bị bỏ lỡ đối với Malaysia. Chan của Ngân hàng Đầu tư Affin Hwang cho biết: “Việc khai thác vào thị trường front-end rất quan trọng để thúc đẩy giai đoạn tăng trưởng chất bán dẫn tiếp theo của Malaysia”.

Tuy nhiên, chi phí cho các nhà máy chế tạo nhiều vô kể. Với mức chi tiêu vượt xa hầu hết các công ty địa phương, Wong Siew Hai, chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Malaysia, coi hoạt động kinh doanh thiết kế chip nhẹ hơn là “lĩnh vực then chốt”.

“Hiện nay có nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm tập trung vào Malaysia. Chúng tôi khuyến khích những tài năng như vậy”, Wong nói.

Fong Swee Kiang thành lập công ty thiết kế bán dẫn SkyeChip vào năm 2019, ngay sau khi rời nhà phát triển chip Broadcom. Ông từng đảm đương phân khúc hoạt động toàn cầu tại công ty Mỹ, đồng thời trụ vững ở tuyến đầu khi cuộc chiến chip Mỹ-Trung nổ ra vào năm 2018.

Theo Fong, ngày nay, SkyeChip thiết kế chip AI cho các trung tâm dữ liệu, ô tô và các thiết bị kết nối. Ông tự hào mình có hàng tá bằng sáng chế của riêng dù không phủ nhận Malaysia đang tồn tại vấn đề thiếu kỹ sư chip có trình độ.

“Một trong những thứ quan trọng mà chúng tôi cần xem xét là làm thế nào để phát triển nhân tài ở Malaysia cũng như thu hút nhân tài từ nước ngoài”, Kalai Selvan Subramaniam, Giám đốc điều hành của công ty thiết kế chip Infinecs Systems của Malaysia, cho biết.

Thu hút và giữ chân nhân tài không phải là thách thức duy nhất đối với ngành công nghiệp chip đang phát triển của Malaysia. Đầu tư đang bùng nổ ở Penang, song khu vực này vẫn phụ thuộc nhiều vào các công ty đa quốc gia nước ngoài. Theo dữ liệu của chính phủ, bang này đã thu hút 60,1 tỷ ringgit (12,65 tỷ USD) đầu tư trực tiếp nước ngoài vào năm 2023, trong khi đầu tư trong nước chỉ dao động ở mức khoảng 3 tỷ ringgit trong những năm qua, nhỏ hơn đáng kể so với mức FDI.

“FDI là một điều tốt, nhưng nó cũng có một số nhược điểm”, Giám đốc điều hành Experior Eugene Khoo, một cựu đồng nghiệp Intel khác của những người sáng lập Oppstar và SkyeChip, cho biết.

Theo Loo Lee Lian, Giám đốc điều hành của InvestPenang, FDI chỉ là một trong những lĩnh vực trọng tâm và nhà nước sẽ thúc đẩy các công ty nước ngoài nội địa hóa chuỗi cung ứng.

Theo: Nikkei Asia

Vũ Anh