Doanh nghiệp kiến nghị bỏ cơ chế đấu thầu xây nhà ở xã hội

Tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội dưới sự chủ trì của Thủ tướng Phạm Minh Chính diễn ra chiều 6/3, các doanh nghiệp bất động sản lớn đã đăng ký xây dựng nhiều căn nhà ở xã hội (NOXH) và hiến kế đẩy mạnh nhà ở xã hội trong thời gian tới.

Bỏ cơ chế đấu thầu xây NOXH

Đại diện Tập đoàn Vingroup cho biết, tập đoàn đã đăng ký từ nay đến năm 2030 xây dựng 500.000 căn hộ và quyết tâm thực hiện mục tiêu.

Bên cạnh đó, Vingroup có 2 kiến nghị tới Thủ tướng. Thứ nhất, cho phép các địa phương được chỉ định thầu, chỉ định nhà đầu tư.

Thứ hai, cho phép các địa phương rút ngắn thủ tục hoặc cho làm song song. Đơn cử, cùng lúc có thể vừa làm quy hoạch, vừa làm thủ tục đầu tư xây dựng… thì sẽ rút ngắn nhiều thời gian.

Tương tự, đại diện Tổng Công ty Viglacera cho biết, hiện đang thực hiện 10 dự án nhà ở xã hội với số căn hộ là 17.200, đã bàn giao cho Hà Nội 5.500 căn đi vào sử dụng.

Viglacera khẳng định sẵn sàng phối hợp với các tổ chức để ứng dụng công nghệ tiên tiến, sản xuất bộ sản phẩm lắp ghép, giảm thiểu thời gian thi công và đảm bảo chất lượng. Điều này giúp đẩy nhanh tốc độ đầu tư xây dựng, đáp ứng kịp thời nhu cầu nhà ở của người dân.

Tuy nhiên, doanh nghiệp này cũng chỉ ra một số vướng mắc trong thủ tục đầu tư và đề xuất hai giải pháp quan trọng.

Thứ nhất, Viglacera kiến nghị Chính phủ giao thẳng dự án cho các đơn vị đủ năng lực triển khai thay vì thông qua đấu thầu, vì quá trình đấu thầu kéo dài làm chậm tiến độ. Theo doanh nghiệp, nếu thiết kế và giá thành đã được phê duyệt, khách hàng cũng được xác định thì không cần thiết phải đấu thầu.

Thứ hai, Viglacera đề xuất sửa đổi quy định về đối tượng thuê NOXH. Hiện nay, nhiều chủ khu công nghiệp muốn thuê lại các tòa nhà NOXH để bố trí chỗ ở miễn phí cho công nhân, nhưng vướng quy định do đối tượng chủ khu công nghiệp không được phép thuê NOXH. Do đó, cần có điều chỉnh để tạo điều kiện cho công nhân có nơi ở ổn định.

Đề xuất thành lập doanh nghiệp Nhà nước chuyên về phát triển NOXH

Trong khi đó, đại diện Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD), một doanh nghiệp Nhà nước thuộc Bộ Xây dựng, cho biết, từ nay đến năm 2026, tổng công ty triển khai các dự án nhà ở xã hội với 2.800 căn hộ và hướng tới mục tiêu 17.500 căn hộ nhà ở xã hội đến năm 2030.

Song dù quyết tâm phát triển NOXH, HUD cũng gặp phải nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện, đặc biệt liên quan đến thủ tục hành chính, cơ chế ưu đãi và quản lý quỹ đất.

Thứ nhất, về thủ tục và cơ chế ưu đãi, doanh nghiệp cho biết nhiều dự án khi hoàn thiện hạ tầng nội khu lại gặp khó khăn trong việc kết nối với hạ tầng khu vực. Việc sử dụng vốn địa phương để hỗ trợ giải phóng mặt bằng và đầu tư hạ tầng kỹ thuật vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể, khiến một số địa phương lúng túng, thậm chí dừng triển khai để rà soát quy định pháp luật.

Thứ hai, về chính sách miễn tiền sử dụng đất, HUD kiến nghị Chính phủ áp dụng quy định tại Luật Đất đai 2024 và Luật Nhà ở 2023 đối với các dự án đã được phê duyệt trước khi luật có hiệu lực. Điều này giúp giảm áp lực tài chính và tạo động lực cho các chủ đầu tư tiếp tục phát triển NOXH.

Thứ ba, về lợi nhuận từ phần 20% đất thương mại trong dự án NOXH, HUD đề xuất cho phép nhà đầu tư tạm tính tiền sử dụng đất theo bảng giá địa phương tại thời điểm tính toán. Nếu sau quyết toán, lợi nhuận từ phần thương mại không đủ bù đắp tiền sử dụng đất thực tế, chủ đầu tư sẽ chịu khoản chênh lệch này, nhằm đảm bảo tính khả thi của dự án.

Trước thực tế thời gian hoàn thiện thủ tục đầu tư NOXH còn kéo dài, HUD kiến nghị Chính phủ xem xét các biện pháp rút ngắn trình tự và thời gian triển khai dự án. Cụ thể, có thể áp dụng chỉ định thầu đối với nhà đầu tư đã đủ điều kiện, hoặc đơn giản hóa quy trình đấu thầu bằng cách nâng cao trách nhiệm của bên mời thầu.

Ngoài ra, một vấn đề lớn hiện nay là quỹ đất dành cho NOXH tại nhiều địa phương bị bỏ trống do vướng mắc trong thủ tục đầu tư. HUD đề xuất giao lại quỹ đất này cho các chủ đầu tư khu đô thị (KĐT) hoặc khu nhà ở (KNO) có đủ năng lực để nhanh chóng triển khai xây dựng, tránh lãng phí tài nguyên.

Bên cạnh đó, HUD cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc thành lập doanh nghiệp Nhà nước chuyên về phát triển NOXH. Doanh nghiệp này sẽ hoạt động theo cơ chế đặc thù, sử dụng nguồn vốn tự chủ để đầu tư vào các dự án tại những khu vực có nhu cầu cao, góp phần gia tăng nguồn cung nhà ở cho người thu nhập thấp.

Đề xuất lập Ban chỉ đạo quốc gia về nhà ở xã hội

Đại diện Tập đoàn Hoàng Quân đăng ký thực hiện 50.000 sản phẩm căn hộ nhà ở xã hội từ năm 2022-2030 để đồng hành cùng với mục tiêu của Chính phủ.

Tính đến nay, công ty đã triển khai xây dựng chuỗi 24 dự án nhà ở xã hội với hơn 35.000 căn.

Đại diện doanh nghiệp kiến nghị cần có Ban chỉ đạo quốc gia về nhà ở xã hội và nhà ở thu nhập thấp. Các Bộ, ngành có liên quan như NHNN, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên cũng cần có Ban chỉ đạo về nhà ở xã hội tại Bộ để xử lý, giải quyết những vướng mắc cụ thể.

Đồng thời, doanh nghiệp này mong muốn NHNN cần chủ trì liên tục phối hợp các ngân hàng để giải ngân cho các dự án nhà ở xã hội. Cần có số hoá dữ liệu để dễ dàng tìm kiếm, phân loại được đối tượng có nhà ở xã hội. Nên chỉ định thầu cho các dự án nhà ở xã hội dưới 2.000 tỷ đồng, còn các dự án lớn hơn thì thực hiện đấu thầu.

Đại diện Becamex cho rằng, cần sớm xây dựng quỹ nhà ở quốc gia gắn với cơ sở dữ liệu về dân số, thu nhập.

Theo doanh nghiệp, chuẩn hóa, sử dụng công nghệ mới, thiết kế mẫu, sẽ giúp giảm giá thành, tăng chất lượng sản phẩm, rút ngắn thời gian thi công.

Đặc biệt, chương trình cho vay ưu đãi với thời gian dài và lãi suất cố định, điều này rất cần thiết, vừa cho đối tượng mua nhà vừa cho chủ đầu tư.

Phía Tập đoàn Nam Long cho biết, tập đoàn cùng các đối tác đăng ký thực hiện 60.000 căn nhà ở xã hội ở các tỉnh thành như TPHCM, Hà Nội, Cần Thơ và Long An từ nay đến năm 2030.

Doanh nghiệp đề xuất có cơ chế để tạo động lực cho các nguồn vốn xã hội tham gia, nên thẩm định và duyệt giá bán chỉ một lần.

Về quỹ đất, Nhà nước hỗ trợ giải phóng mặt bằng cho doanh nghiệp bằng tiền của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp có đất sẵn thì thực hiện thẩm định giá sát với giá thị trường. Trong trường hợp đã có bảng giá đất sát giá thị trường, áp dụng bảng giá đất mới. Điều này sẽ rút ngắn thời gian để đưa giá thành sát với giá thị trường.

Đối với bộ, ngành Chính phủ nên có một Ban chỉ đạo liên bộ có tính liên thông cao, đủ quyền hạn giải quyết vướng mắc trong quá trình triển khai.

Hoàng Lam (t/h)