Doanh nghiệp Việt trên hành trình thu hẹp khoảng cách ESG

Song song với áp lực quốc tế, Việt Nam cũng đã tự đặt cho mình những mục tiêu đầy tham vọng: đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp buộc phải đồng hành trong tiến trình chuyển đổi. Tuy nhiên, khoảng cách giữa cam kết và thực thi vẫn còn đáng kể. Nhiều doanh nghiệp than khó về chi phí, nhân lực cũng như sự thiếu hoàn thiện của khung pháp lý, khiến ESG đôi khi vẫn bị nhìn nhận như một gánh nặng tuân thủ hơn là một động lực đổi mới.

Trong bức tranh đó, khảo sát mới nhất do PwC Việt Nam thực hiện – sẽ được công bố ngày 23/9 – ghi nhận một số chuyển biến đáng chú ý. Tỷ lệ doanh nghiệp chưa có kế hoạch ESG đã giảm mạnh so với ba năm trước, và ngày càng nhiều doanh nghiệp bắt đầu triển khai các cam kết. Dù vậy, động lực hành động chủ yếu vẫn xoay quanh yếu tố tuân thủ pháp lý, còn những lợi ích dài hạn như tiếp cận vốn xanh hay nâng cao hiệu quả vận hành chưa được nhiều doanh nghiệp chú trọng. Sự chênh lệch giữa các nhóm doanh nghiệp cũng thể hiện rõ: khối FDI và doanh nghiệp niêm yết tiến nhanh hơn, trong khi khu vực tư nhân chưa niêm yết còn chậm bước.

Một điểm sáng là sự gia tăng mức độ quan tâm của ban lãnh đạo và hội đồng quản trị đối với ESG. So với giai đoạn trước, nhiều doanh nghiệp đã bổ nhiệm nhân sự chuyên trách và hình thành cơ cấu quản trị chính thức. Tuy nhiên, thách thức nằm ở việc chuyển hóa dữ liệu thành giá trị thực tiễn. Dù đa số doanh nghiệp đã bắt đầu thu thập dữ liệu ESG, chỉ một tỷ lệ nhỏ ứng dụng công cụ phân tích chuyên sâu để phục vụ quản trị và chiến lược. Đây là khoảng trống lớn nếu muốn tiến tới giai đoạn trưởng thành, nơi ESG được coi là một phần trong mô hình kinh doanh thay vì chỉ dừng ở báo cáo.

Các chuyên gia nhận định, để hành trình ESG tăng tốc, doanh nghiệp cần được tiếp sức từ cả chính sách và thị trường. Những ưu đãi tài chính gắn với mục tiêu bền vững, tiêu chuẩn và chứng nhận rõ ràng, cùng với lộ trình đào tạo phù hợp từng giai đoạn sẽ là chìa khóa để mở rộng thực hành ESG. Về phía doanh nghiệp, thay đổi tư duy từ "chi phí tuân thủ" sang "đầu tư chiến lược" cũng là bước then chốt để biến ESG thành lợi thế cạnh tranh trong dài hạn.

Báo cáo mà PwC chuẩn bị công bố vì thế được kỳ vọng sẽ cung cấp thêm dữ liệu và góc nhìn tham khảo, giúp doanh nghiệp Việt Nam xác định rõ vị trí của mình trên hành trình chuyển đổi. Trong bối cảnh gần một nửa lãnh đạo doanh nghiệp ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương cho rằng công ty khó có thể tồn tại trong thập kỷ tới nếu không chuyển đổi bền vững, những tín hiệu từ khảo sát lần này ít nhiều cho thấy sự dịch chuyển đang dần trở nên thực chất hơn.

Minh Ngọc