Hơn 400.000 tỷ đồng chờ giải ngân vào nền kinh tế

Năm 2025, tổng kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách nhà nước (NSNN) đã được Thủ tướng Chính phủ giao là 899.180 tỷ đồng. Nếu tính số kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương các địa phương giao tăng là 161.451 tỷ đồng, tổng kế hoạch giao năm 2025 là hơn 1,06 triệu tỷ đồng.

Theo Bộ Tài chính, số vốn giải ngân thực tế từ đầu năm đến hết ngày 23/10/2025 là 464.828 tỷ đồng, đạt 51,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Như vậy, hơn 400.000 tỷ đồng vốn đầu tư công vẫn đang chờ được giải ngân vào nền kinh tế.

Tiến độ giải ngân còn chậm so với yêu cầu khi vẫn còn 29 bộ, cơ quan trung ương và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới bình quân chung cả nước

Theo Bộ Tài chính, tiến độ giải ngân đầu tư công năm 2025 chậm do cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. 

Nguyên nhân đầu tiên là liên quan đến sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và chuyển sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp: Một số địa phương sau sáp nhập chưa kịp thời kiện toàn đầy đủ bộ máy, nhân sự, không có Ban Quản lý dự án chuyên trách; một số xã mới hình thành hoặc hợp nhất chưa có người phụ trách đầu tư công, cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ mới; Một số công trình, dự án chưa được chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư, hồ sơ bàn giao chậm; Việc sáp nhập các tỉnh dẫn tới cùng một địa phương song có nhiều bảng giá đất, ảnh hưởng đến việc xây dựng phương án bồi thường GPMB;…

Nguyên nhân thứ hai liên quan đến cơ chế chính sách: cơ chế chính sách liên quan đến tổ chức thực hiện vẫn còn một số vướng mắc, vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn của các dự án.

Về công tác bồi thường, GPMB, nhiều địa phương đã tập trung đẩy mạnh công tác bồi thường tái định cư, sớm bàn giao mặt bằng cho dự án. Tuy nhiên, tại một số địa phương, đây vẫn là vướng mắc lớn nhất, tồn tại kéo dài, gây chậm trễ dây chuyền cho dự án, làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công và giải ngân vốn (cụ thể như: khó khăn trong việc xác định giá đất đền bù do chưa đạt được thỏa thuận đối với người dân, chậm bàn giao mặt bằng, thủ tục xác định giá đất phức tạp...).

Bên cạnh đó, nhiều dự án ODA gặp khó khăn trong thủ tục đàm phán, ký kết, thanh toán quốc tế; thời gian phê duyệt hiệp định vay kéo dài 12-18 tháng do phải tuân thủ cả quy định bên cho vay; một số dự án phải tạm dừng do yếu tố khách quan như thay đổi nhà tài trợ.

Một nguyên nhân khác là một số ban quản lý dự án, chủ đầu tư và nhà thầu chưa chủ động, thiếu quyết liệt trong tổ chức thi công; năng lực hạn chế, chưa bố trí đủ nhân lực, máy móc, phương tiện; công tác lập tiến độ, dự toán chưa sát thực tế; phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị còn thiếu gắn kết; còn biểu hiện e ngại, sợ sai, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm...

Điều kiện thời tiết diễn biến bất lợi, phức tạp cũng là nguyên nhân bất khả kháng dẫn tới việc thi công các công trình không đảm bảo tiến độ. Nhiều cơn bão lớn trong 04 tháng gần đây (riêng tháng 9 là 04 cơn bão liên tiếp, trong đó cơn bão số 10 có phạm vi ảnh hưởng rộng và gây thiệt hại nghiêm trọng nhất), kéo theo nhiều đợt mưa lớn, gây sạt lở, lũ lụt, tác động trực tiếp đến tiến độ thi công các dự án, đặc biệt là các dự án giao thông trọng điểm.

Để phấn đấu mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, hướng tới tăng trưởng kinh tế 8,3–8,5%, Bộ Tài chính cho rằng các cơ quan cần thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng về thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Người đứng đầu phải trực tiếp chỉ đạo, giám sát và chịu trách nhiệm về tiến độ.

Cùng với đó, các bộ ngành và địa phương cần thường xuyên rà soát, đánh giá tình hình giải ngân từng dự án, xây dựng kế hoạch cụ thể theo tuần, chủ động điều chuyển nội bộ vốn từ dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt. Họ cũng cần hoàn thiện hồ sơ thanh toán ngay khi khối lượng công việc được nghiệm thu, tránh dồn khối lượng giải ngân vào cuối kỳ.

Các địa phương đang triển khai mô hình chính quyền hai cấp cần sớm hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính mới, đảm bảo bố trí đầy đủ cán bộ có năng lực chuyên môn phù hợp, đặc biệt về giải phóng mặt bằng và quản lý dự án. Đồng thời, các bộ ngành tiếp tục rà soát, tổng hợp các vướng mắc để kiến nghị tháo gỡ kịp thời.

Mạnh Đức