Nên ưu tiên tiết kiệm hay trả hết nợ?

Trả nợ trước: Giảm gánh nặng lãi suất

Ưu tiên trả nợ trước thường được coi là giải pháp khôn ngoan. Lãi suất vay – đặc biệt là nợ thẻ tín dụng hoặc vay tiêu dùng – thường cao hơn rất nhiều so với lợi nhuận mà bạn có thể kiếm được từ gửi tiết kiệm. Chẳng hạn, nếu thẻ tín dụng áp mức lãi 30%/năm, còn sổ tiết kiệm chỉ mang về 6%/năm, thì rõ ràng việc giữ tiền trong ngân hàng không thể bù đắp nổi chi phí lãi bạn đang trả.

Trả nợ sớm còn mang lại sự nhẹ nhõm tinh thần. Ít khoản nợ đồng nghĩa với việc ít phải căng thẳng theo dõi ngày trả, ít áp lực lãi chồng lãi. Với nhiều người, việc "hết nợ" còn quan trọng hơn cả chuyện sinh lời, vì nó giải phóng tâm lý và giúp họ tự tin hơn khi lên kế hoạch cho tương lai.

Tuy vậy, việc dồn toàn bộ thu nhập vào trả nợ cũng tiềm ẩn rủi ro. Nếu có tình huống khẩn cấp – ốm đau, tai nạn, mất việc – mà không có khoản dự phòng, bạn có thể phải vay thêm, rơi vào vòng luẩn quẩn của nợ nần.

Tiết kiệm trước: Xây dựng vùng đệm an toàn

Giữ lại một phần thu nhập để tiết kiệm, ngay cả khi đang có nợ, cũng mang lại những lợi ích nhất định. Một quỹ khẩn cấp đủ 3–6 tháng chi tiêu cơ bản sẽ giúp bạn không bị động nếu có biến cố.

Tiết kiệm song song cũng tạo thói quen tích lũy lâu dài. Khi mỗi tháng bạn đều tự động trích một khoản nhỏ, việc dành tiền dần trở thành phản xạ tự nhiên, thay vì chờ "hết nợ mới tiết kiệm". Đây là bước quan trọng để xây dựng nền tảng tài chính bền vững.

Dẫu vậy, việc ưu tiên tiết kiệm trong khi nợ lãi cao vẫn "treo lơ lửng" sẽ khiến bạn mất nhiều tiền hơn về lâu dài. Đơn giản vì số tiền bạn lời từ tiết kiệm thường không đủ bù cho chi phí lãi vay.

Thực tế, không ít chuyên gia khuyên rằng thay vì chọn "một trong hai", bạn nên kết hợp cả hai. Cách phổ biến là tập trung mạnh tay trả các khoản nợ lãi suất cao, nhưng vẫn giữ lại một phần nhỏ – ví dụ 5–10% thu nhập – để xây dựng quỹ khẩn cấp.

Khi đã trả xong các khoản nợ lớn, bạn có thể chuyển trọng tâm sang tiết kiệm và đầu tư. Như vậy, bạn vừa giảm thiểu chi phí lãi vay, vừa không bị đặt vào thế bị động nếu có rủi ro bất ngờ.

Dưới đây là 7 bước gợi ý giúp bạn sắp xếp thứ tự hợp lý để vừa kiểm soát nợ, vừa gây dựng được nguồn dự phòng tài chính.

Bước 1: Luôn trả các khoản tối thiểu đúng hạn

Dù bận rộn đến đâu, đừng quên thanh toán số tiền tối thiểu cho mọi khoản nợ. Điều này giữ cho lịch sử tín dụng của bạn "sạch", tránh bị phạt trả chậm và lãi phạt chồng chất – nguyên nhân khiến nhiều người rơi vào vòng xoáy nợ nần.

Bước 2: Có khoản dự phòng nhỏ

Khi đã duy trì trả nợ tối thiểu, hãy bắt đầu tiết kiệm một khoản dự phòng tuỳ vào thu nhập và nhu cầu của bạn. Đây là số tiền đủ để xử lý những rủi ro nhỏ bất ngờ như hỏng hóc, đau ốm,... giúp bạn không phải vay mượn thêm.

Bước 3: Trả hết khoản nợ lãi suất cao

Để tránh tình trạng "lãi chồng lãi", xóa sớm khoản nợ này là ưu tiên hàng đầu.

Bước 4: Xây dựng quỹ khẩn cấp cho 3–6 tháng chi tiêu

Sau khi đã thoát nợ thẻ tín dụng, hãy tích lũy một quỹ khẩn cấp lớn hơn, đủ trang trải chi phí thiết yếu trong 3–6 tháng. Đây là "tấm đệm an toàn" để bạn không phải vay nóng hoặc quẹt thẻ tín dụng khi gặp biến cố như mất việc hay bệnh tật.

Bước 5: Cân nhắc giữa trả nợ dài hạn và đầu tư

Lúc này, có thể bạn vẫn còn khoản vay sinh viên, vay mua xe hoặc thế chấp nhà. Hãy so sánh lãi suất của khoản vay với mức lợi nhuận kỳ vọng khi đầu tư. Nếu lãi vay cao hơn nhiều, ưu tiên trả nợ. Nếu lãi vay thấp và ổn định, bạn có thể vừa trả nợ vừa trích một phần đầu tư để gia tăng tài sản.

Bước 6: Hướng đến tiết kiệm dài hạn

Một mục tiêu bền vững là dành ra khoảng 15% thu nhập trước thuế mỗi năm cho tiết kiệm và đầu tư dài hạn. Khi duy trì được tỷ lệ này, bạn sẽ có nền tảng vững chắc để đạt các mục tiêu tương lai.

Minh Thư