Người vay “thoát nợ” 5 tỷ: VPBank kháng cáo vì 7 điểm bất thường

Nhiều điểm chưa thỏa đáng trong bản án sơ thẩm

Trước đó, ngày 30/9/2025, TAND khu vực 7 đã bác yêu cầu khởi kiện của VPBank, tuyên hợp đồng tín dụng giữa nguyên đơn và bị đơn đều vô hiệu. Tòa buộc Công ty Cổ phần Novareal phải trả lại cho VPBank 3,65 tỷ đồng nợ gốc; buộc VPBank phải trả lại cho vợ chồng ông Sơn hơn 900 triệu đồng. Điều này đồng nghĩa người vay không chỉ "thoát" khoản nợ 5 tỷ đồng (tính cả lãi và gốc đến hiện tại) mà còn được hoàn trả số lãi đã đóng.

Theo VPBank, một trong những bất cập lớn nhất của bản án sơ thẩm nằm ở việc tòa đã mở rộng phạm vi giải quyết vượt quá yêu cầu khởi kiện. Cụ thể, văn bản thỏa thuận giữa ông Sơn và Công ty Novareal bị tuyên vô hiệu, dù đây không phải nội dung VPBank khởi kiện, cũng không có phản tố từ bị đơn. Điều này, theo Khoản 1, Điều 5 Bộ luật Tố tụng Dân sự, đã đi ngược lại quyền tự định đoạt của các bên.

Đáng chú ý hơn, tòa sơ thẩm đã gắn hiệu lực của hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp với văn bản thỏa thuận giữa Novareal và ông Sơn. VPBank khẳng định điều này đi ngược lại tinh thần của Bộ luật Dân sự: hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp là những giao dịch dân sự độc lập, được giao kết hợp pháp trên cơ sở tự nguyện. Điều 3 và Điều 401 Bộ luật Dân sự 2015 đều khẳng định, một hợp đồng hợp pháp có hiệu lực từ thời điểm giao kết, không phụ thuộc vào thỏa thuận của bên thứ ba.

Hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp trong vụ việc này có đối tượng rõ ràng, phù hợp với quy định: một bên cho vay, một bên nhận tiền và có nghĩa vụ trả đúng hạn (Điều 463 BLDS 2015); tài sản bảo đảm được đăng ký theo quy định tại Điều 115, Điều 295, Điều 317 BLDS 2015 và Nghị định 21/2021/NĐ-CP. Việc coi hợp đồng vô hiệu chỉ vì thỏa thuận môi giới bị tuyên vô hiệu, theo VPBank, là đánh đồng sai bản chất pháp lý.

Nghĩa vụ vay - trả và hệ lụy nếu án sơ thẩm giữ nguyên

Ngân hàng cũng chỉ ra sự mâu thuẫn trong cách tòa sơ thẩm xử lý nghĩa vụ thanh toán. Khách hàng đã nhận đủ tiền vay nhưng lại không bị buộc phải trả, trong khi theo Điều 466 BLDS 2015, bên vay phải trả đủ tiền khi đến hạn. Thay vì yêu cầu ông Sơn hoàn trả khoản vay, bản án lại chuyển nghĩa vụ này cho Novareal - một đơn vị vắng mặt tại tòa. Điều này khiến ngân hàng có nguy cơ mất trắng khoản tiền gốc, còn người vay vừa thoát nợ, vừa được nhận lại khoản lãi đã đóng.

Ngân hàng dẫn thêm Điều 117 và 131 BLDS 2015: giao dịch chỉ vô hiệu khi vi phạm điều cấm hoặc không có sự tự nguyện; và nếu vô hiệu, các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Trong khi đó, hợp đồng tín dụng được ký kết tự nguyện, mục đích vay vốn là mua bất động sản - một nhu cầu chính đáng không bị cấm. Việc áp dụng Khoản 2, Điều 8 Thông tư 39/2016 để cho rằng VPBank đã cho vay nhằm "thanh toán giao dịch trái pháp luật" bị đánh giá là gượng ép, bởi tại thời điểm giải ngân, dự án vẫn được cấp phép đầu tư, thỏa thuận mua bán vẫn còn hiệu lực.

Ngoài ra, VPBank cũng bày tỏ lo ngại về cách thu thập chứng cứ. Tòa sơ thẩm cho rằng dự án và thỏa thuận mua bán có dấu hiệu "lừa đảo chiếm đoạt tài sản" nhưng chưa tiến hành xác minh đầy đủ theo Điều 93 BLTTDS. Đồng thời, thủ tục tố tụng còn thiếu sót khi không tống đạt hợp lệ cho Novareal theo Điều 170 BLTTDS. Những điểm này, theo VPBank, ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính khách quan và công bằng của bản án.

VPBank nhấn mạnh việc kháng cáo không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của ngân hàng, mà còn để giữ vững nguyên tắc công bằng trong quan hệ tín dụng. Nếu người vay có thể "thoát nợ" nhờ đổ lỗi cho bên thứ ba, điều đó sẽ tạo tiền lệ nguy hiểm cho toàn thị trường tài chính, xói mòn niềm tin vào sự ổn định của hệ thống pháp luật và kỷ luật tín dụng.

Trước đó, Novareal cũng khẳng định bản án sơ thẩm có nhiều sai phạm. Trong văn bản gửi tòa án, Novareal cho rằng họ không được nhận đầy đủ các văn bản tố tụng, dẫn tới việc bị hạn chế quyền trình bày quan điểm.

Novareal cũng cho biết Hội đồng xét xử đã áp dụng sai luật khi lấy quy định về nhà ở để xử lý một dự án nghỉ dưỡng, trong khi sản phẩm của họ không thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật Nhà ở. Đáng chú ý, theo Novareal, cả nguyên đơn và bị đơn đều thừa nhận hiệu lực hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp, ông Sơn cũng chỉ xin giảm lãi chứ không phủ nhận nghĩa vụ trả nợ. Việc tòa tự tuyên vô hiệu toàn bộ các văn bản, theo Novareal, đã đi ngược lại ý chí của chính các bên trong vụ án.

Kim Ngân