Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn, việc tiếp cận nguồn vốn vẫn là vấn đề nan giải với cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Phát biểu tại tọa đàm “Gỡ điểm nghẽn thể chế – Khơi thông nguồn lực tư nhân” do Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP.HCM tổ chức, ông Từ Tiến Phát – Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) nhận định: “Một trong những khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện đối mặt là khó tiếp cận vốn do thiếu tài sản đảm bảo và tài chính chưa minh bạch.”
Theo ông Phát, các ngân hàng thực chất rất mong muốn được hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, để điều đó khả thi, cần có những cải cách rõ ràng về mặt thể chế và chính sách.
“Thực tế, các ngân hàng rất mong muốn được hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, để việc này khả thi, nhất thiết phải có một cơ chế chính sách cởi mở, cụ thể và đồng hành cùng thực tiễn”, ông nói.
Để khơi thông điểm nghẽn, ông đề xuất xây dựng một hệ thống xếp hạng tín dụng quốc gia uy tín, đồng thời nhấn mạnh trách nhiệm của chính các doanh nghiệp trong việc minh bạch tài chính và hình thành tài sản đảm bảo. Đây sẽ là cơ sở để ngân hàng điều chỉnh khẩu vị rủi ro và mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng.
Ông cho rằng: “Bản thân doanh nghiệp cũng cần chủ động minh bạch tài chính, hình thành quyền tài sản đảm bảo, từ đó tạo cơ sở cho ngân hàng thay đổi khẩu vị rủi ro và tiếp cận khách hàng phù hợp hơn.”
Bên cạnh đó, ông Phát cũng đề cập đến những chính sách hỗ trợ lãi suất như gói hỗ trợ 2% dành cho doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo hay các mô hình phát triển bền vững theo hướng ESG.
Tuy đánh giá cao vai trò của các chính sách này, ông cũng cho rằng vẫn còn những hạn chế trong quá trình triển khai khiến doanh nghiệp lẫn ngân hàng đều e ngại tham gia.
Bên cạnh đó, theo Tổng Giám đốc ACB, việc hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở chính sách lãi suất mà cần có các giải pháp đồng bộ hơn như cắt giảm thủ tục hành chính, đẩy mạnh số hóa quy trình cấp tín dụng và xây dựng một khung tín dụng xanh rõ ràng. Đây là điều kiện tiên quyết để các ngân hàng, nhất là khối tư nhân, có thể triển khai hiệu quả các gói vốn ưu đãi và vốn xanh, đồng thời khai thác tối đa nguồn lực trong nước.
“Là một ngân hàng tư nhân, chúng tôi thấu hiểu quá trình chuyển dịch của khu vực kinh tế tư nhân. Các doanh nghiệp rất sẵn sàng đầu tư, đổi mới, nhưng họ cần thấy sự cụ thể và minh bạch trong chính sách”, ông chia sẻ.
Ông Phát cũng nhấn mạnh đến việc kiểm soát chặt chẽ hoạt động cho vay nội bộ trong các tập đoàn tài chính, nhằm bảo đảm an toàn cho hệ thống và giải phóng các dòng vốn thực cho khu vực tư nhân. Cùng với đó là nhu cầu đa dạng hóa các kênh tín dụng – không chỉ thông qua ngân hàng mà còn qua các tổ chức tài chính phi ngân hàng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp – và sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo hướng mở rộng phạm vi hỗ trợ và đơn giản hóa điều kiện tiếp cận vốn.
Mặt khác, ông Phát chỉ ra bốn yếu tố mà doanh nghiệp kỳ vọng nhất từ hệ thống tài chính và ngân hàng hiện nay là: giảm chi phí tiếp cận vốn, đơn giản hóa thủ tục, đẩy mạnh số hóa và định hướng chuyển đổi xanh.
Theo ông, nếu những yếu tố này được triển khai một cách đồng bộ, chúng sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, nâng cao minh bạch và năng lực cạnh tranh, điều cần thiết trong bối cảnh kinh tế đầy biến động hiện nay.
Mới đây, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã thể hiện bước đột phá trong chính sách hỗ trợ doanh nghiệp SME khi đưa ra các giải pháp cụ thể, trực diện nhằm tháo gỡ điểm nghẽn trong tiếp cận tín dụng.
Thay vì tập trung vào tài sản thế chấp truyền thống, Nghị quyết khuyến khích đánh giá phương án kinh doanh, dòng tiền và tài sản vô hình, đồng thời mở rộng cho vay tín chấp. Ngân hàng cũng được định hướng phát triển các sản phẩm tín dụng linh hoạt, phù hợp với đặc thù hoạt động của doanh nghiệp SME như vay theo chu kỳ thu – chi hoặc tài trợ chuỗi cung ứng. Việc công nhận tài sản hình thành trong tương lai và tài sản vô hình như thương hiệu, phần mềm, bằng sáng chế làm tài sản đảm bảo cũng mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.
Nghị quyết còn củng cố vai trò của Quỹ bảo lãnh tín dụng và Quỹ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ giúp doanh nghiệp chưa đủ điều kiện vay vốn tiếp cận tài chính chính thức. Đồng thời, thúc đẩy phát triển các kênh tài chính thay thế như cho vay ngang hàng, gọi vốn cộng đồng – phù hợp với xu hướng tài chính hiện đại và nhu cầu vốn linh hoạt của doanh nghiệp.
Kỳ Thư
Đàm Thị Thuý Vân