TS Lê Xuân Nghĩa: Cần đặt câu hỏi tại sao người dân Việt Nam phải mua vàng đắt hơn thế giới 20%, cao hơn người Mỹ, người châu Âu, trong khi thu nhập lại thấp hơn nhiều

Ngày 24/11, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức diễn đàn "Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới".

Tại diễn đàn, TS Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, dẫn số liệu của các tổ chức quốc tế và cơ quan quản lý cho thấy, mỗi năm, Việt Nam chi khoảng 11 tỷ USD để nhập khẩu xì gà, rượu ngoại và mỹ phẩm, trong khi nếu nhập khẩu khoảng 50 tấn vàng (ước lượng vàng nhập lậu vào Việt Nam mỗi năm chỉ 30 - 50 tấn) thì chỉ mất 5 tỷ USD. Việc chi ra số ngoại tệ này để nhập khẩu vàng sẽ không tác động lớn đến nền kinh tế.

Trong khi đó, việc cấm nhập khẩu vàng dẫn tới tình trạng vàng lậu gia tăng (theo Hội đồng Vàng thế giới, khoảng 75% vàng tích trữ tại Việt Nam có nguồn gốc là vàng nhập lậu). Điều này cho thấy chính hạn chế trong cơ chế nhập khẩu chính thức đã đẩy thị trường vào tình trạng méo mó, chênh lệch giá và phát sinh buôn lậu.

Ngoài ra, TS Nghĩa cũng cho rằng Việt Nam hiện ước tính có khoảng 500 tấn vàng trong dân. Đây là con số không hề lớn so với các quốc gia khác. Bên cạnh đó, việc tích trữ vàng là một hình thức tiết kiệm, phòng thân và hoàn toàn chính đáng.

Lý giải về xu hướng giá vàng tăng liên tục trong thời gian qua, ông Nghĩa cho biết, tổng lượng vàng khai thác hàng năm trên thế giới chỉ tăng từ 1,2% - 1,5%, trong khi cung tiền toàn cầu tăng 3,5% - 4,5%.

"Tiền tăng nhanh hơn vàng thì vàng phải tăng giá, đó là quy luật. Người dân hiểu điều đó nên giữ vàng là chuyện bình thường. Không nên trách người dân hay kêu gọi người dân không tích trữ vàng, mà phải đặt ra câu hỏi tại sao người dân Việt Nam phải mua vàng đắt hơn thế giới 20%", vị chuyên gia phân tích.

Ông cho rằng cần đặt vấn đề tại sao người Việt phải mua vàng với giá cao hơn người Mỹ, người châu Âu, trong khi thu nhập lại thấp hơn. Điều này để thấy rằng quản lý thị trường vàng không thể chỉ dựa trên tư duy "siết cho chặt" mà bỏ qua quyền lợi người dân.

Theo TS Lê Xuân Nghĩa, yêu cầu quan trọng nhất hiện nay là cần bỏ độc quyền xuất, nhập khẩu vàng miếng, cho phép một số ngân hàng thương mại lớn được tham gia kinh doanh và sản xuất vàng miếng, đáp ứng trực tiếp nhu cầu vàng miếng trong dân.

"Các ngân hàng có lợi thế về thanh toán quốc tế, giao dịch ngoại thương, công nghệ và khả năng xử lý biến động giá theo giờ. Họ có thông tin, có kỹ năng quản trị rủi ro, đủ điều kiện để tham gia thị trường vàng bài bản. Ngoài ngân hàng, một số doanh nghiệp đủ năng lực, vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên cũng có thể được cấp phép kinh doanh vàng miếng, song vẫn cần kiểm soát chặt chẽ", ông nhận định.

TS Nghĩa cho biết, cơ chế cấp phép vàng miếng từ năm 2010 đến nay kéo dài quá lâu và vẫn chưa hoàn thiện. Vì vậy, ông Nghĩa kỳ vọng việc áp dụng quota lần này chỉ tồn tại tối đa một năm.

"Nếu để lâu, vàng nhập chính thức và vàng nhập lậu sẽ tiếp tục cạnh tranh trực diện. Người Việt Nam thu nhập thấp lại phải mua vàng đắt hơn người nước ngoài, đó là điều vô lý"- ông phân tích.

Một đề xuất quan trọng khác là thành lập sàn giao dịch vàng vật chất (vàng nguyên liệu nhập khẩu), hoạt động theo mô hình chuẩn quốc tế: Người nhập khẩu bán sỉ vàng ngay trên sàn; Các doanh nghiệp mua sỉ về để sản xuất hoặc bán lẻ; Giá tham chiếu công khai, minh bạch theo giá thế giới.

"Mỗi ngày chỉ cần công bố rõ giá vàng bán sỉ trên sàn là bao nhiêu, người dân sẽ tự hiểu giá bán lẻ hợp lý là bao nhiêu. Minh bạch thông tin là chìa khóa. Khi có sàn, thị trường sẽ không còn cảnh "mù mờ thông tin", thao túng, đẩy giá hay chênh lệch vô lý giữa vàng trong nước và thế giới" ông Nghĩa nhấn mạnh.

Phan Trang