TS Lê Xuân Nghĩa: Không nên trách người dân tích trữ vàng, mà phải đặt ra câu hỏi tại sao người dân Việt Nam phải mua vàng đắt hơn thế giới

Chia sẻ tại Diễn đàn "Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới", tổ chức chiều 24/11, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng cần thay đổi tư duy, cách nhìn về vàng. Theo vị chuyên gia này, lâu nay, chúng ta vẫn coi vàng là mặt hàng nhạy cảm, song thực chất vàng không "ghê gớm" và phức tạp đến thế.

Ông Nghĩa cho biết, mỗi năm, Việt Nam chi cả chục tỷ USD để nhập khẩu xì gà, rượu ngoại và mỹ phẩm, trong khi nếu nhập khẩu khoảng 50 tấn vàng (ước lượng vàng nhập lậu vào Việt Nam mỗi năm chỉ 30 - 50 tấn) thì chỉ mất 5 tỷ USD. Do đó, việc chi ra số ngoại tệ này để nhập khẩu vàng sẽ không tác động lớn đến nền kinh tế.

Cũng theo vị chuyên gia này, 10 năm nay Ngân hàng Nhà nước không nhập vàng hoặc nhập không đáng kể. Theo số liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới, khoảng 75% lượng vàng tích trữ tại Việt Nam là vàng nhập lậu. Con số này phản ánh rõ việc hạn chế nhập khẩu chính thức đã khiến thị trường trở nên méo mó, hình thành chênh lệch giá lớn và thúc đẩy các hoạt động buôn lậu.

Trong khi đó, việc người dân giữ vàng như một hình thức tiết kiệm, phòng thân là hoàn toàn chính đáng. Bên cạnh đó, việc người dân giữ vàng là tốt, vàng trong dân cũng là một dạng dự trữ quốc gia, không nên coi người dân tích trữ vàng là đầu cơ, tiêu cực.

"Vấn đề cần đặt ra là tại sao người Việt phải mua vàng với giá cao hơn người Mỹ, người châu Âu, trong khi thu nhập lại thấp hơn nhiều?",  Ông Nghĩa đặt câu hỏi và cho rằng: "Cơ quan quản lý không nhập chính thức khiến người dân buộc phải mua vàng nhập lậu, mua hàng kém chuẩn. Quản lý thị trường không thể chỉ dựa trên tư duy "siết cho chặt" mà bỏ qua quyền lợi người dân".

Nhìn dài hạn, chuyên gia này cho rằng, vàng vẫn trong xu hướng tăng giá. Nguyên nhân là tổng lượng vàng khai thác hàng năm trên thế giới chỉ tăng từ 1,2% - 1,5%, trong khi cung tiền toàn cầu tăng 3,5% - 4,5%.

"Tiền tăng nhanh hơn vàng thì vàng phải tăng giá, đó là quy luật. Người dân hiểu điều đó nên giữ vàng là chuyện bình thường, không nên trách người dân hay kêu gọi người dân không tích trữ vàng, mà phải đặt ra câu hỏi tại sao người dân Việt Nam phải mua vàng đắt hơn thế giới 20%", vị chuyên gia đặt câu hỏi.

Theo ông Nghĩa, yêu cầu quan trọng nhất hiện nay là cần bỏ độc quyền xuất, nhập khẩu vàng miếng. Đây là điểm mấu chốt để đảm bảo thị trường minh bạch, giá vàng trong nước tiệm cận thế giới, giảm buôn lậu và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.

Nhận định áp lực từ nhập khẩu vàng là không quá lớn, TS. Nghĩa cho rằng, trong giai đoạn đầu, có thể chấp nhận việc thận trọng trong cấp quota song về lâu dài, Ngân hàng Nhà nước nên sớm mở rộng quyền nhập, xuất khẩu cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện; lập sàn vàng vật chất; công khai giá theo chuẩn thế giới; kiểm soát buôn lậu bằng nghiệp vụ, chứ không phải bằng siết cung.

Vị chuyên gia nhắc lại thời kỳ cấp quota nhập khẩu xe máy, ô tô đó là giai đoạn để lại nhiều hệ lụy, tạo ra hai mặt tiêu cực: Tạo đặc quyền đặc lợi cho những doanh nghiệp được cấp quota; Gây thất thoát và làm méo mó thị trường, không mang lại lợi ích đáng kể cho Nhà nước hay doanh nghiệp.

"Ngay cả khi có quota cũng không thể ngăn được buôn lậu. Điều này cũng sẽ xảy ra với vàng nếu cơ chế tiếp tục kéo dài", ông Nghĩa cảnh báo.

Theo ông Nghĩa, cần sớm mở rộng quyền nhập, xuất khẩu cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện; Lập sàn vàng vật chất; Công khai giá theo chuẩn thế giới; Kiểm soát buôn lậu bằng nghiệp vụ, chứ không phải bằng siết cung. "Quota chỉ là giải pháp tình thế. Mục tiêu cuối cùng phải là thị trường minh bạch, công bằng, không để người dân nghèo phải mua vàng với giá đắt hơn người nước ngoài", ông Nghĩa nhấn mạnh.

Mạnh Đức