Từ khoảnh khắc đến thói quen: khi công nghệ biến mỗi người thành một “nhà hảo tâm vi mô”

Thiện nguyện những năm 2000 ở Việt Nam mang nét mộc mạc, từ lời kêu gọi trên TV, báo đài, người dân góp từng tờ tiền, bộ quần áo hay sách vở cũ tại trường học, ủy ban rồi gửi đến người cần. Những hoạt động ấy khơi dậy tinh thần tương thân tương ái, gắn liền với tuổi thơ thế hệ 9x, tiết kiệm tiền lẻ trong heo đất, mong chờ ngày "mổ heo" không chỉ để mua sắm cho mình mà còn để sẻ chia với người khác.

Ngày nay, công nghệ đã làm thay đổi nhịp sống và thói quen thường nhật. "Thiện nguyện số" cũng nằm trong dòng chảy đó: từ chỗ chỉ xuất hiện khi có thiên tai hay những chiến dịch lớn, nay việc cho đi đã trở thành hành vi thường nhật, dù bắt đầu từ những hành động nhỏ, nhưng khi cộng hưởng lại có thể tạo nên tác động xã hội bền vững.

Một trong những mô hình tiêu biểu cho sự dịch chuyển ấy chính là Heo Đất MoMo. Ra mắt từ năm 2019, ban đầu chỉ như một trò chơi: mỗi ngày cho Heo ăn, đi bộ, dậy sớm, tham gia thử thách để tích lũy Heo Vàng. Ít ai ngờ, những thao tác vui nhộn ấy lại biến thành đóng góp thật, khi được doanh nghiệp và nhà hảo tâm trở thành nguồn lực triển khai hàng trăm dự án xã hội.

Sau hơn 5 năm, hành trình này đã viết nên những con số biết nói: hơn 5 triệu người tham gia, tạo nên 432 tỷ đồng đóng góp cho 1.630 dự án, trực tiếp chạm tới cuộc sống của 1,2 triệu trẻ em. Đằng sau đó là những phép màu cụ thể: 3.510 ca phẫu thuật tim và hở hàm ếch, 21.351 bữa ăn dinh dưỡng cho bệnh nhi, 169.937 chiếc áo ấm cho trẻ vùng cao, 10.923 học bổng. Riêng năm thứ 5, cộng đồng Heo Đất kêu gọi thành công 436,8 triệu Heo Vàng và hơn 28 tỷ đồng tiền mặt. Đến nay, trung bình mỗi tháng, Heo Đất MoMo vẫn đều đặn đóng góp 9–10 tỷ đồng, trong đó khoảng 2 tỷ từ người dùng (Trái Tim MoMo) và 7–8 tỷ từ doanh nghiệp, tổ chức đồng hành.

Điều khiến Heo Đất trở nên khác biệt là khả năng kêu gọi đông đảo người tham gia, kể cả những ai trước đây ngần ngại vì nghĩ rằng làm từ thiện đồng nghĩa với việc bỏ ra số tiền lớn. Nay, chỉ với vài nghìn đồng, vài bước đi bộ hay một lần mở ứng dụng, ai cũng có thể trở thành "nhà hảo tâm vi mô". Khi hàng triệu hành động nhỏ được kết nối, sức mạnh tạo ra thậm chí còn vượt xa những khoản đóng góp đơn lẻ đúng tinh thần "tích tiểu thành đại" mà người Việt vốn quen thuộc.

"Heo Đất MoMo không chỉ là một nền tảng kêu gọi quyên góp, mà còn là cầu nối để cộng đồng cùng nhau sống tốt và lan tỏa yêu thương. Chúng tôi cam kết mọi đồng tiền, dù nhỏ nhất, mà người dùng gửi gắm đều được chuyển thành tác động thật sự cho xã hội. Để làm được điều đó, Heo Đất MoMo đã đang và sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các tổ chức uy tín, lựa chọn kỹ lưỡng các chương trình gây quỹ minh bạch và đầy đủ thông tin. Chúng tôi muốn mỗi người khi đồng hành với MoMo đều cảm thấy an tâm, tin tưởng và tự hào vì sự đóng góp của mình đang tạo ra những thay đổi tích cực cho cộng đồng." Ông Nguyễn Hoành Tiến - Phó Tổng Giám đốc Cấp cao, Phụ trách Đơn vị Khối Kinh doanh Giải pháp Tiếp Thị và Phân phối tại MoMo chia sẻ.

Ở góc độ văn hóa, Heo Đất MoMo chạm đúng mạch đồng điệu của người Việt. Hình ảnh heo đất gắn với tư duy "tích tiểu thành đại" nay được tái hiện trong môi trường số, vừa gợi ký ức tuổi thơ vừa khẳng định rằng mỗi đóng góp, dù nhỏ bé, đều có giá trị. Khác với nhiều nền tảng quốc tế thường vận hành theo chiến dịch ngắn hạn, Heo Đất MoMo hướng đến hành trình dài hơi, khuyến khích cộng đồng góp nhặt từng chút một để tạo nguồn lực bền vững cho xã hội.

Bên cạnh Heo Vàng, hệ sinh thái thiện nguyện trên MoMo còn mở rộng với nhiều lựa chọn: Trái Tim MoMo cho phép quyên góp trực tiếp chỉ từ 1.000 đồng, Ủng hộ định kỳ giúp người dùng đóng góp tự động hằng ngày hoặc hằng tháng, và giao dịch thiện nguyện (Donation by Purchase) biến mỗi lần thanh toán thành một hành động sẻ chia. Nhờ vậy, việc làm từ thiện không còn bị giới hạn bởi hình thức hay giá trị, mà trở thành một phần tự nhiên trong hành vi tiêu dùng.

Nhìn rộng hơn, câu chuyện của Heo Đất còn gợi mở hướng đi chiến lược cho doanh nghiệp Việt Nam: thay vì coi trách nhiệm xã hội là hoạt động bên lề, hãy tích hợp nó vào sản phẩm và hành vi tiêu dùng hằng ngày. Khi đó, công nghệ không chỉ phục vụ thương mại mà còn trở thành hạ tầng kiến tạo giá trị xã hội. Từ tiếng leng keng của heo đất gốm đến những đồng Heo Vàng trên môi trường số, hành trình ấy cho thấy: lòng tốt không mất đi, chỉ đổi cách thể hiện. Và câu hỏi cho tương lai là: liệu thiện nguyện số có thể trở thành một phần tất yếu của đời sống số người Việt, để "làm điều tốt" không còn là sự lựa chọn, mà trở thành thói quen tự nhiên của hàng chục triệu con người?

Kim Ngân