Tuyến đường sắt cao tốc Bến Thành – Cần Giờ: Vingroup định xây trong 2 năm, còn Nhật Bản, Pháp, Trung Quốc làm bao lâu?

Giữa làn sóng đầu tư hạ tầng diễn ra trên khắp cả nước, kế hoạch hoàn thành 50km đường sắt cao tốc của VinSpeed (thuộc Vingroup) chỉ trong 2–3 năm đã thu hút sự quan tâm lớn, đặc biệt khi các tuyến metro trước đó ở Việt Nam như Bến Thành - Suối Tiên, Cát Linh - Hà Đông mất hàng chục năm mới hoàn thành.

Tuyến đường sắt VinSpeed đề xuất dài gần 53km, tốc độ 350km/h, giai đoạn 1 có 2 ga, tổng vốn hơn 85.000 tỷ đồng (85% vốn vay). Tuyến chủ yếu chạy trên cầu cạn, không giao cắt đường bộ, khá thuận lợi cho thi công.

Theo kế hoạch, VinSpeed hoàn tất nghiên cứu trong 2025, khởi công vào tháng 12 và đưa vào khai thác 2028. Tức là tính riêng giai đoạn xây lắp – lắp đặt – thử nghiệm dự kiến kéo dài 30–36 tháng, tức khoảng 16–20 km/năm. Tiến độ này nhận được sự quan tâm bởi trên thế giới, mỗi quốc gia lại có những tiêu chí thi công và điều kiện địa hình, kỹ thuật rất khác nhau.

Nhật Bản, Pháp và Trung Quốc được xem là ba hình mẫu tiêu biểu để phân tích phần nào tính khả thi của VinSpeed. Đơn cử là tuyến cao tốc đầu tiên trên thế giới tại Nhật Bản - Tokaido Shinkansen dài 515 km, thi công 1959–1964, mất 5 năm, một kỳ tích vào thời kỳ 1960. Các tuyến Shinkansen hiện đại thường mất 8–10 năm toàn chu trình, trong đó thi công hạ tầng 4–6 năm cho vài trăm km. Với 50 km, tiêu chuẩn Nhật Bản sẽ cần 2–4 năm thi công thuần. Ảnh: Wikipedia

Trung Quốc lại có tốc độ xây dựng nhanh nhất thế giới. Tuyến Beijing–Shanghai dài 1.318 km hoàn thành trong 3 năm (2008–2011), tuyến Wuhan–Guangzhou 968 km mất 4 năm (2005–2009). Nhiều dự án đạt hiệu suất 200–400 km/năm, có nghĩa 50km có thể hoàn thành trong vài tháng đến một năm nếu đủ điều kiện. Ảnh: Wikipedia

Trong khi đó tại Pháp, LGV Sud-Est dài 409 km thi công 5 năm (1976–1981). Các tuyến nhỏ hơn như Interconnexion Est (57km) hay Perpignan–Barcelona (45km) lần lượt hoàn thành trong 6–8 năm. Tiêu chuẩn an toàn và quy trình thẩm định nghiêm ngặt khiến thời gian thi công trên 50km thường không dưới 5 năm. Ảnh: Wikipedia

Tổng thể, Nhật Bản–Pháp duy trì 40–80km/năm, Trung Quốc đạt tới 200–400 km/năm. Mục tiêu 16–20km/năm của VinSpeed. Vì thế với tuyến ngắn và mặt bằng thuận lợi, mục tiêu hơn 2 năm không phải là tốc độ quá khó.

Về địa hình, tuyến Bến Thành – Cần Giờ kéo dài từ lõi đô thị đến vùng rừng ngập mặn, nền đất yếu, nhưng ít ga, không có giao cắt đường bộ và phần lớn là cầu cạn. Điều này giúp quá trình thi công được tổ chức theo dây chuyền thông thoáng, thuận lợi hơn nhiều dự án đi qua đô thị đông đúc.

Trong khi Trung Quốc rút ngắn tiến độ nhờ mặt bằng rộng và cơ chế đặc thù, Nhật và Pháp ưu tiên an toàn nên thời gian kéo dài. Nếu Việt Nam giải quyết sớm nút thắt thủ tục – mặt bằng – tiêu chuẩn kỹ thuật thì tiến độ 2–3 năm của Vingroup sẽ là mục tiêu khả thi.