Tỷ phú Trần Bá Dương kể về thương vụ bán chuối trong 10 năm cho "ông trùm" nông nghiệp Fresh Del Monte: Chúng tôi phải cam kết nếu chất lượng dưới 90% chuẩn sẽ bị phạt 1 USD mỗi thùng (13 kg)

"Làm 1 triệu sản phẩm nhưng chỉ cần 1 sản phẩm lỗi, có nghĩa là mất hết"

Theo thông tin từ Tập đoàn Thaco, ngày 26/11 diễn ra lễ ký kết hợp tác chiến lược giữa Thaco và Fresh Del Monte.

Tại đây, ông Trần Bá Dương – Chủ tịch HĐQT Thaco, cho biết buổi kí kết hợp tác có 3 nội dung quan trọng: Thaco sẽ ký kết bán chuối cho Fresh Del Monte trong 10 năm, trong năm nay là 71.500 tấn, gia tăng hàng năm. Thứ 2, hợp tác phát triển trồng dứa cho Fresh Del Monte, họ cung cấp giống, kỹ thuật, thương hiệu dứa cho 2.000 ha.

Thứ 3 hợp tác hỗ trợ cơ giới hóa trong trồng trọt và tự động hóa trong đóng gói cho Fresh Del Monte. Fresh Del Monte có vùng trồng lớn, trong khi Thaco có nhà máy đóng gói chuối tươi tự động. Thời gian triển khai vào tháng 8/2026, có thể sớm hơn, vào tháng 6/2026 bàn giao nhà máy. Khoảng tháng 8 – 9/2026 cung cấp máy móc để ứng dụng trong trồng trọt chuối cho Fresh Del Monte. Đồng thời, Thacho cung cấp giải pháp về chuối dứa cho các nơi khác.

Chia sẻ về quá trình đàm phán với Fresh Del Monte – tập đoàn nông nghiệp có hơn 130 năm kinh nghiệm, doanh thu 4,6 tỷ USD, ông Trần Bá Dương nhấn mạnh rằng, điều kiện tiên quyết, điều kiện căn bản, điều kiện đầu tiên trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trái cây, chính là sản lượng ổn định, chất lượng tốt nhưng phải ổn định. Ông nói vẫn ủng hộ việc cung cấp trái cây tươi, cái gì không bán được tươi mới chế biến.

"Trong sản xuất nông nghiệp luôn đối diện với thời tiết khí hậu thiên tai, đặc biệt là dịch bệnh. Một điều kiện rất căn cơ về sản phẩm chất lượng, chúng tôi đảm bảo nếu dưới 90% bị phạt 1 USD/ thùng (13 kg). Tương tự, nếu Fresh Del Monte đã ký sản lượng mà không mua đủ trên 90%, họ cũng bị phạt; ngược lại, nếu chúng tôi không đạt 90% sản lượng cam kết, chúng tôi cũng phải bồi thường", ông Trần Bá Dương chia sẻ.

Thứ 2, vị tỷ phú cho rằng quá trình làm nông nghiệp cách tiếp cận khác nhau. Đối với Fresh Del Monte và những nhà trồng trọt lâu năm, quá trình của họ là tích lũy về kinh nghiệm - kỹ thuật và giữ được chất lượng, sản lượng, kể cả việc khác như phát triển giống. Ví dụ dứa là giống dứa riêng của Fresh Del Monte phát triển.

Ông cho biết, làm ra trái chuối, độ ngọt, kích cỡ, đẹp mắt… là rất khó nhưng không có nghĩa là không làm được. Fresh Del Monte có kinh nghiệm rất lâu đời từ bán hàng và trồng trọt, với diện tích trồng chuối họ trồng trực tiếp khoảng hơn 40.000 ha. Như vậy họ không chỉ có kinh nghiệm về bán hàng mà cả về trồng trọt và kỹ thuật. Còn Thaco tiếp cận từ chất lượng - sản lượng ổn định với triết lý sản xuất công nghiệp, không cho phép lỗi.

"Làm 1 triệu sản phẩm mà chỉ cần 1 sản phẩm lỗi, có nghĩa là mất hết. Tôi mày mò tìm hiểu và xây dựng platform để tránh rủi ro nhất định như mặt bằng, điện nước, công nhân và cách tổ chức quản trị. Với hợp tác này, chúng tôi xem Fresh Del Monte là người có kinh nghiệm lâu đời (135 năm), còn chúng tôi là người mới chỉ bước vào nông nghiệp được 5 năm. Hợp tác này là giữa những người mới và người lão luyện", ông Dương nói.

Thiếu đầu ra ổn định thì không nên trồng vì sẽ không ai "giải cứu"

Ông cho biết, Fresh Del Monte cần sản lượng chuối để bán tại thị trường Châu Á và một số thị trường khác, nếu từ Việt Nam xuất đi tốt hơn là từ Nam Mỹ về chi phí vận chuyển. Họ đã phát triển vùng trồng và thu mua ở Phillpines từ 50 - 70 năm trước. Còn Việt Nam tham gia trồng chuối nhưng quy mô chuối chỉ có vài trăm hecta, nghìn hecta, phân tán, khó quản lý về dịch bệnh, không hiệu quả.

Hiện Thaco đã làm được căn bản và Fresh Del Monte phải cùng đồng hành vì họ muốn sản phẩm mang tên họ có chất lượng tốt.

Theo Thaco, doanh nghiệp tiếp cận nông nghiệp theo hướng công nghiệp, dựa trên nền tảng nhân sự có khả năng học hỏi và tiếp thu kỹ thuật nhanh. Khi đối tác sở hữu công nghệ và có nhu cầu hợp tác, doanh nghiệp sẵn sàng tiếp nhận. Lãnh đạo Thaco cho biết mô hình hợp tác hiện nay đáp ứng các yêu cầu cốt lõi về chất lượng và sản lượng ổn định, đồng thời đơn vị kiên trì áp dụng cơ giới hóa, tự động hóa và phương thức quản trị theo chuẩn công nghiệp.

"Fresh Del Monte sau khi kiểm tra, nắm bắt và họ đã xác nhận điều này. Ông Ishida - Giám đốc Thu mua khu vực Châu Á – Thái Bình Dương của Fresh Del Monte đã đến tìm hiểu từ năm 2023 khi nghe THACO trồng chuối, xem THACO làm gì. Năm trước, Chủ tịch của Fresh Del Monte, bay từ Miami sang gặp tôi, dĩ nhiên họ có lịch trình làm việc khác nữa, chúng tôi nói chuyện và ăn cơm tối, tôi giải thích cách làm chuối và làm nông nghiệp, sau đó ông về nước và xúc tiến hợp tác.

Trong 2 - 3 năm vừa qua, chúng tôi trồng chuối để bán cho những đối tác mang tính ngắn hạn, chưa có hợp tác mang tính chiến lược lâu dài. Dole làm với rất nhiều công ty nhưng mỗi công ty chỉ có 500 ha, 1.000 ha hay 2.000 ha và Dole là người hỗ trợ kỹ thuật, thu mua và bán. Dĩ nhiên trong phương thức truyền thống này, những nơi đều có diện tích vừa phải, nếu vườn này có dịch bệnh thì còn vườn khác, ông A làm không được, còn có ông B, ông C. Nhưng đối với Fresh Del Monte thì chiến lược họ làm với tôi và họ tin chúng tôi có thể kiểm soát được chất lượng ổn định.

Sau 3 tháng tôi đi tham quan tại Costa Rica, từ tháng 8 đến nay, họ bắt đầu mua 1 tuần 5 cont, chuối phải ủ chín, đạt tiêu chuẩn về màu sắc…, đến giờ họ đánh giá chúng tôi đạt chất lượng ổn định, có thể nói rất nhiều công ty lâu đời khác làm không được", ông Trần Bá Dương kể lại.

Theo Thaco, năm 2026 doanh nghiệp sẽ ký tối thiểu 71.500 tấn chuối với Fresh Del Monte, tương đương khoảng 3.575 container, bình quân 12 container mỗi ngày. Đối tác thận trọng trong thu mua nhưng sản lượng có thể tăng lên 240.000 tấn/năm nếu Thaco duy trì chất lượng và sản lượng ổn định. Khi đó, doanh nghiệp phải dành khoảng 4.000 ha vùng trồng riêng cho Fresh Del Monte. Thaco cho biết sẽ tập trung vào sản xuất, còn thương hiệu và phân phối do đối tác đảm trách; thậm chí sẵn sàng vận hành một nông trường chuyên biệt nếu cần.

Fresh Del Monte cũng để ngỏ khả năng mở rộng sang dứa, loại cây có yêu cầu kỹ thuật cao và hỗ trợ Thaco về giống từ vùng trồng tại châu Phi, hướng tới phát triển 2.000 ha dứa mang thương hiệu Fresh Del Monte.

Tỷ phú Trần Bá Dương nhận định, nếu nông nghiệp Việt Nam tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn thị trường, hoàn toàn có thể trở thành nguồn cung trái cây cho thế giới. Doanh nghiệp chủ trương tập trung vào sản xuất và hợp tác với các đối tác trong hoạt động tiếp thị và phân phối. Việc lựa chọn Fresh Del Monte, một trong những đối tác khó tính nhất, được xem là bước đi quan trọng để khẳng định năng lực và vị thế của Thaco trong chuỗi giá trị nông nghiệp toàn cầu.

"Chúng tôi rất kỹ vì làm sản phẩm tươi này vì không có đầu ra thì không nên trồng. Nếu các nông dân nhỏ làm mất giá còn giải cứu chứ chúng tôi không có ai giải cứu", ông Dương nhấn mạnh.

Theo THACO, năm 2026 doanh nghiệp dự kiến xuất khẩu khoảng 512.000 tấn chuối, tương đương 26.000 container. Fresh Del Monte sẽ tiêu thụ khoảng 15% sản lượng, gần 71.500 tấn, phần còn lại được phân phối thông qua các đối tác khác. Khi hoạt động ổn định, THACO đặt mục tiêu mở rộng diện tích lên 20.000 ha chuối, chiếm một tỷ trọng đáng kể trong nguồn cung toàn cầu.

Lãnh đạo THACO cho biết doanh nghiệp đã xây dựng được nền tảng quan trọng trong nông nghiệp sau nhiều năm kiên trì đầu tư: diện tích trồng chuối hiện đạt 5.800 ha và dự kiến tăng lên 16.000 ha vào năm 2026. Vì vậy, hợp tác chiến lược với Fresh Del Monte, cùng việc được giám sát và hỗ trợ kỹ thuật, được xem là yếu tố then chốt để nâng cao sản lượng, chất lượng và doanh thu.

Đến năm 2027, THACO hướng tới duy trì 20.000 ha chuối và phát triển khoảng 2.000 ha dứa trong 2–3 năm tới, dù đây là loại cây trồng có yêu cầu kỹ thuật cao. Doanh nghiệp cũng tiếp tục triển khai mô hình nông nghiệp tích hợp – tuần hoàn, kết hợp trồng trọt và chăn nuôi trên quy mô lớn.

Phan Trang