Cho đến 2 năm về trước, Nigeria nằm trong top những quốc gia có giá xăng rẻ nhất thế giới. Nguyên nhân là bởi quốc gia này chi đến 10 tỷ USD mỗi năm để bình ổn giá cho người dân. Tuy nhiên đến tháng 5/2023, Tổng thống đắc cử Bola Tinubu đã chấm dứt quỹ bình ổn giá này và giá xăng đã chứng kiến mức tăng đến 5 lần khiến việc "nuôi" một chiếc xe xăng trở nên khó khăn hơn.
Những người ủng hộ xe điện đã nhìn thấy cơ hội để giới thiệu sản phẩm của họ đến hàng triệu tài xế trên khắp quốc gia đông dân nhất châu Phi. Hiện có ít nhất 10 đại lý trên khắp Nigeria đang bán xe điện hai bánh và bốn bánh, chủ yếu từ các nhà sản xuất Trung Quốc và các sở hạ tầng sạc xe điện trên toàn quốc đang được đẩy mạnh.
Giám đốc điều hành một đại lý xe cho biết ông đã hợp tác với nhà sản xuất xe điện Trung Quốc Dongfeng để lắp ráp tới 2.500 xe điện tại Nigeria hàng năm vào đầu năm nay. Để giảm bớt nỗi đau do chi phí nhiên liệu tăng cao, chính phủ đã kêu gọi chủ xe chuyển đổi xe của mình sang sử dụng nhiên liệu khí nén tự nhiên (CNG). Đồng thời, tỷ lệ sử dụng xe điện cũng đang tăng vọt.
"Tài xế dịch vụ sẽ cần gần 18.000 đến 20.000 naira (tương đương 11,91 đến 13,23 USD) để mua xăng chạy trong 1 ngày, trong khi đó chỉ tốn 4.000 naira cho xe điện". Theo nhà cung cấp dịch vụ Bolt Technology OU, với thu nhập trung bình hàng ngày khoảng 13.000 naira cho một tài xế gọi xe ở Lagos, giá xăng tăng khiến dịch vụ này không còn có lãi.
Mặc dù chi phí vận hành xe điện thấp hơn khiến nó trở nên hấp dẫn, nhưng triển vọng thoạt đầu có vẻ ảm đạm ở một quốc gia chỉ cung cấp 4 GW điện cho hơn 200 triệu công dân. Để so sánh, Nam Phi chỉ bằng 1/4 dân số so với Nigeria nhưng tạo ra khoảng 25 GW điện.
Ở Nigeria, các hộ gia đình và doanh nghiệp bù đắp sự thiếu hụt năng lượng bằng máy phát điện chạy bằng xăng. Điều này có nghĩa là trong tương lai gần, xe điện sạc tại nhà có khả năng sẽ được cung cấp năng lượng từ hệ thống nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, theo thời gian, năng lượng tái tạo sẽ đóng vai trò lớn hơn trong việc đáp ứng nhu cầu điện của Nigeria.
Trong khi đó, Sterling Bank đang hỗ trợ một sáng kiến thông qua Qoray Mobility để xây dựng một mạng lưới các trạm sạc EV trên khắp Nigeria, với hơn một chục trạm đã được triển khai cho đến nay. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất đối với việc mở rộng xe điện trên khắp Nigeria là chi phí trả trước. Theo Ngân hàng Thế giới, ước tính có 87 triệu người Nigeria sống dưới mức nghèo khổ vào năm 2023, khiến nước này trở thành quốc gia có dân số nghèo lớn thứ hai thế giới sau Ấn Độ.
Adetayo Bamiduro, Giám đốc điều hành và đồng sáng lập của Max, một công ty khởi nghiệp đăng ký xe của Nigeria, cho biết công ty của ông đang đặt mục tiêu triển khai khoảng 100.000 xe điện (chủ yếu là xe hai bánh) tại Nigeria và các quốc gia châu Phi khác trong 5 năm tới. "Max chủ yếu tập trung vào xe điện hai bánh vì giá cả phải chăng. Nhiều người có khả năng mua một chiếc xe máy điện hơn là mua một chiếc ô tô điện".
Là một phần của sáng kiến Qoray, Sterling Bank đang cung cấp cho người mua xe điện các khoản vay lên đến 90% giá trị của một chiếc xe với thời gian hoàn trả kéo dài trong 5 năm. Chính phủ cũng đang đưa ra các ưu đãi khi đặt mục tiêu 30% sản lượng ô tô trong nước là xe điện vào năm 2032. Vào tháng 10 năm ngoái, chính phủ đã công bố miễn thuế giá trị gia tăng cho xe điện nhằm thúc đẩy việc sử dụng và giảm lượng khí thải nhà kính theo mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060. Các đại lý xe điện cũng có thể được miễn thuế quan bổ sung với giấy chứng nhận thuế nhập khẩu.
Người đứng đầu đại lý xe cho biết việc miễn thuế đã khiến xe điện rẻ hơn khi so sánh với xe chạy bằng xăng, trong khi xe điện Trung Quốc gần như có khả năng cạnh tranh về giá: "Ngày nay, xe điện xuất xứ từ Trung Quốc, xét về giá cả, chất lượng, bạn không thể tìm thấy ở bất kỳ đâu trên thế giới".
Như Quỳnh
Nguyễn Đức Hải