"Rất nhiều hộ kinh doanh muốn nộp thuế đầy đủ, doanh thu nhiều nộp nhiều, ít nộp ít, nhưng họ vẫn đang sợ bị truy thu thuế cũ"

Sau khi bỏ thuế khoán, ngành thuế đang chuyển sang mô hình quản lý hộ kinh doanh dựa trên ngưỡng doanh thu và mức độ phát triển hoạt động, gồm 3 nhóm.

Theo đó, nhóm 1 là hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống, được miễn thuế và không sử dụng hóa đơn điện tử.

Nhóm 2 gồm các hộ có doanh thu trên 200 triệu đồng đến 3 tỉ đồng/năm, thực hiện khai thuế theo quý, áp dụng chế độ kế toán phù hợp. Trong đó, hộ kinh doanh có doanh thu từ trên 1 tỉ đồng/năm sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Nhóm 3 gồm các hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm, áp dụng chế độ kế toán đầy đủ hơn, sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế tương tự doanh nghiệp nhỏ.

Tại tọa đàm trực tuyến "Thay đổi mô hình quản lý thuế, hộ kinh doanh cần lưu ý gì?" mới đây, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết: "So với cơ chế thuế khoán, đây là bước thay đổi căn bản cả về cách quản lý và xác định nghĩa vụ thuế. Bộ Tài chính sẽ ban hành chế độ kế toán hộ kinh doanh theo từng ngưỡng: Hộ nhỏ chỉ cần ghi chép doanh thu – chi phí cơ bản; hộ lớn hơn áp dụng sổ sách tương tự doanh nghiệp siêu nhỏ, qua đó nâng cao năng lực quản trị tài chính và tính chuyên nghiệp".

Cũng tại toạ đàm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, khi hộ kinh doanh thực hiện thuế khoán, họ đang bị thiếu chủ động khi doanh thu thay đổi. Doanh thu khoán dựa vào năm trước; nếu doanh thu tăng trên 50% thì mới điều chỉnh. Có trường hợp quên điều chỉnh, vô tình thành hành vi trốn thuế. Theo Điều 200 Bộ luật Hình sự, trốn thuế từ 100 triệu trở lên là bị truy cứu trách nhiệm hình sự, rủi ro rất cao.

Bên cạnh đó, thuế khoán khiến có trường hợp không có doanh thu vẫn phải nộp thuế, còn khi doanh thu cao lại dễ bị xem là trốn thuế. Do vậy, chuyển từ khoán sang kê khai là cần thiết.

Việc đưa ra ngưỡng doanh thu mới giúp quản lý phù hợp hơn. Nhóm dưới 200 triệu miễn thuế, nhưng nếu trong năm doanh thu tăng đột biến lên 300–500 triệu thì phải khai điều chỉnh kịp thời, tránh tình trạng "để đó" đến khi tăng trên 50% mới khai.

Với các hộ từ 1–3 tỷ và trên 3 tỷ, bối cảnh kinh tế hiện nay đã khác. Có người livestream bán hàng 17 tiếng doanh thu 70 tỷ, trong khi mức khoán chỉ 1–3 tỷ/năm. Rõ ràng hình thức khoán đã lạc hậu. Khó nhất là đưa toàn bộ doanh thu thực của hộ kinh doanh vào quản lý thuế. Có trường hợp khai 5 tỷ nhưng doanh thu thật 120 tỷ.

Biện pháp ngành thuế đưa ra buộc doanh thu phải "ra ánh sáng", đảm bảo minh bạch và công bằng về thuế giữa các loại hình kinh doanh. Tất cả ai có hoạt động kinh doanh, truyền thống hay thương mại điện tử, đều phải thực hiện nghĩa vụ thuế.

Với công nghệ hiện nay như AI, dữ liệu đám mây, cơ quan thuế có thể nắm bắt hoạt động bán hàng rất nhanh. Khi đó, tuân thủ thuế sẽ văn minh, hiện đại hơn; người nộp thuế thấy rõ trách nhiệm và tự hào khi đóng góp cho Nhà nước.

"Sau khi triển khai các nghị quyết và hướng dẫn của Bộ Tài chính, cơ quan thuế, chúng tôi nhận thấy rất nhiều hộ kinh doanh muốn nộp thuế đầy đủ. Họ nói rằng nếu doanh thu bao nhiêu thì kê khai bấy nhiêu, doanh thu nhiều nộp nhiều, ít nộp ít – họ sẵn sàng tuân thủ", bà Cúc nói.

Tuy nhiên, theo bà Cúc thì các hộ kinh doanh vẫn còn nhiều lo lắng. Một số người lâu nay bán hàng online nhưng chưa kê khai gì, giờ sợ bị truy thu thuế cũ. Một số hộ đang khoán khai thấp, nhưng khi kê khai thật doanh thu tăng đột biến, họ sợ bị xem xét. Những vấn đề này ông Mai Sơn đã nhiều lần giải đáp, rằng hộ chỉ cần khai đúng phát sinh, không bị truy thu những phần trước theo cách họ lo ngại.

Một số hộ lớn tuổi hoặc chưa tiếp xúc công nghệ cũng lo. Vì kê khai cần hóa đơn điện tử, máy tính bảng, điện thoại… Họ sợ không biết dùng. Đó là những lo lắng rất thực tế, đòi hỏi các đơn vị phần mềm phải vào cuộc mạnh mẽ.

"Một vấn đề nữa là hàng tồn kho. Lâu nay kinh doanh khoán nên họ không quan tâm hóa đơn đầu vào; nhiều hàng mua ngoài chợ không có chứng từ, nguồn gốc. Họ lo khi chuyển sang kê khai thì xử lý thế nào. Tôi được biết sắp tới nghị định hướng dẫn sẽ giải quyết các vấn đề này. Tôi cũng đánh giá cao việc cơ quan thuế chuẩn bị đầy đủ sổ tay nghiệp vụ cho hộ kinh doanh, cho kế toán, cho doanh nghiệp. Ngoài tài liệu và trang web, cơ quan thuế còn có đường dây nóng, sẵn sàng "cầm tay chỉ việc" và kết nối với đơn vị phần mềm, đại lý thuế để hỗ trợ từng hộ kinh doanh. Tôi tin chắc rằng quá trình chuyển đổi sẽ thành công", bà Cúc nói.

Lan Anh