Sự thật về hủy bảo hiểm nhân thọ sớm: Đóng hàng trăm triệu chỉ nhận lại hơn chục triệu?

Bảo hiểm nhân thọ (BHNT) được thiết kế như một giải pháp bảo vệ và tích lũy dài hạn, giúp gia đình có "lá chắn" tài chính trước rủi ro và một khoản tiết kiệm khi kết thúc hợp đồng. Tuy nhiên, không ít người lại quyết định "rút lui" chỉ sau vài năm tham gia. Điều khiến nhiều khách hàng bất ngờ là số tiền nhận lại khi hủy hợp đồng sớm chỉ bằng một phần nhỏ số phí đã đóng, thậm chí có trường hợp bỏ ra hàng trăm triệu nhưng nhận về chưa tới 20% số đó.

Theo các chuyên gia tư vấn tài chính, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc khách hàng hủy hợp đồng sớm, bao gồm: áp lực tài chính đột ngột; không hiểu rõ sản phẩm; thay đổi nhu cầu bảo vệ; hoặc cảm giác không hài lòng khi sản phẩm thực tế khác xa kỳ vọng từ lời giới thiệu của tư vấn viên. Ngoài ra, tâm lý "hiệu ứng đám đông" (FOMO), khi thấy nhiều người hủy nên làm theo cũng khiến một số khách hàng ra quyết định vội vàng.

Trong đó, áp lực tài chính thường xuất phát từ biến cố thu nhập hoặc chi phí sinh hoạt tăng cao. Nhiều người tham gia hợp đồng với kỳ vọng "hoàn vốn nhanh" mà không nắm rõ cơ cấu phí, thời gian tích lũy hay điều khoản ràng buộc, dẫn tới thất vọng khi khoản hoàn lại quá thấp.

Trường hợp của chị M.H. (Hà Nội) là ví dụ điển hình. Chị tham gia hợp đồng bảo hiểm 10 năm với mức phí 26 triệu đồng/năm với kỳ vọng vừa bảo vệ sức khỏe, vừa là khoản tích lũy. Nhưng chỉ sau 4 năm, thấy bạn bè hủy hợp đồng, chị cũng quyết định hủy theo vì thấy "lãng phí". Số tiền nhận về gần 20 triệu đồng. "Lúc đó tôi mới biết, hủy sớm là mất phần lớn tiền và toàn bộ quyền lợi bảo hiểm," chị chia sẻ.

Với đa số sản phẩm bảo nhân thọ, đặc biệt là dòng bảo hiểm liên kết đầu tư, trong những năm đầu, phần lớn phí bảo hiểm phân bổ vào các khoản chi phí ban đầu như phí ban đầu, phí phân bổ hợp đồng, phí thẩm định rủi ro và phí quản lý hợp đồng; chỉ một tỷ lệ nhỏ mới được tích lũy vào giá trị hoàn lại. Vì vậy, khi rút bảo hiểm sớm, người tham gia sẽ mất phần lớn số tiền đã đóng.

Thông thường, nếu hủy hợp đồng trong năm thứ 1 hoặc 2, giá trị hoàn lại thường bằng 0. Nếu hủy trong năm thứ 4 và 5, tiền nhận về có thể chỉ bằng 20% tiền đã đóng.

Các công ty bảo hiểm thường nêu rõ đặc điểm này trong bảng minh họa hợp đồng và liệt kê cụ thể các loại phí ngay trong phần đầu tiên của hợp đồng. Đây là tính chất cố hữu của sản phẩm BHNT: lợi ích tài chính chỉ rõ rệt từ các năm giữa và cuối hợp đồng. Việc duy trì hợp đồng lâu dài là yếu tố quyết định để người tham gia nhận đầy đủ quyền lợi bảo vệ và khoản tích lũy.

Nếu gặp khó khăn tài chính, các chuyên gia khuyến nghị nên cân nhắc những giải pháp thay thế như: Giảm số tiền bảo hiểm để giảm mức phí định kỳ; Tạm dừng đóng phí nếu giá trị tài khoản đủ bù phí rủi ro; Chuyển đổi sang sản phẩm khác phù hợp hơn; Vay từ giá trị hợp đồng để giải quyết nhu cầu ngắn hạn. Những biện pháp này giúp khách hàng tránh mất mát lớn và vẫn giữ được quyền lợi bảo vệ.

Các chuyên gia tài chính cũng nhấn mạnh rằng: "Bảo hiểm nhân thọ không phải là kênh đầu tư ngắn hạn. Nếu coi đó là khoản tiết kiệm sinh lời nhanh, người tham gia sẽ dễ thất vọng. Ngược lại, nếu hiểu đây là hợp đồng bảo vệ dài hạn, bạn sẽ kiên trì duy trì để hưởng đầy đủ quyền lợi và giá trị tích lũy."

Trước khi quyết định hủy hợp đồng, khách hàng nên trao đổi kỹ với tư vấn viên hoặc chuyên gia độc lập để tính toán lợi, hại. Ngay cả khi cần điều chỉnh mức phí cho phù hợp khả năng tài chính, duy trì hợp đồng thường mang lại hiệu quả dài hạn tốt hơn nhiều so với việc hủy sớm.

Điều quan trọng nhất, trước khi ký hợp đồng, người mua cần hiểu rõ bảo hiểm nhân thọ là công cụ bảo vệ sức khỏe và tài chính trước rủi ro, chứ không phải kênh đầu tư lợi nhuận cao trong ngắn hạn. Khi đặt đúng kỳ vọng và cam kết gắn bó lâu dài, bảo hiểm nhân thọ mới phát huy trọn vẹn giá trị của nó.

Đức Anh