Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) Lê Sỹ Bảy vừa ký thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa, thoái vốn tại Tổng công ty Vận tải thủy (VIVASO).
Trước đó, ngày 28/12/2011, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt phương án sắp xếp và đổi mới doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thuộc Bộ GTVT, trong đó, bao gồm việc cổ phần hóa Tổng công ty Vận tải thủy. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT có quyết định phê duyệt giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa tại thời điểm 30/6/2013 là hơn 784,5 tỷ đồng, giá trị thực tế phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp là hơn 327,7 tỷ đồng.
Từ tháng 6/2014 đến tháng 3/2016, Bộ GTVT 2 lần thoái vốn Nhà nước tại VIVASO. Từ tháng 4/2016 đến nay, doanh nghiệp này không còn vốn Nhà nước đầu tư và hoạt động theo mô hình công ty cổ phần được quy định tại Luật Doanh nghiệp năm 2014.
Kết quả thanh tra của TTCP cho thấy, trước khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, VIVASO phải thực hiện xác nhận, đối chiếu công nợ và phải được khách nợ, chủ nợ ký biên bản. Thế nhưng, trong hồ sơ xác định giá trị doanh nghiệp, VIVASO xác nhận, đối chiếu cả những khoản công nợ khi chưa được khách nợ, chủ nợ ký biên bản đối chiếu là vi phạm quy định của Bộ Tài chính.
Cảng Hà Nội không theo dõi khoản công nợ phải thu của Công ty TNHH Sao Nam Sông Hồng trên sổ sách kế toán với số tiền hơn 16 tỷ đồng, vi phạm Luật Kế toán; dẫn đến việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, thoái vốn sai, mất vốn Nhà nước với số tiền hơn 16,3 tỷ đồng, cần phải được xử lý theo quy định.
Về việc kiểm kê đối với Cảng Việt Trì và Cảng Ninh Phúc, Bộ GTVT phê duyệt dự án phát triển giao thông vận tải khu vực đồng bằng Bắc Bộ, nhưng không có phương án bồi thường giải phóng mặt bằng, khai thác sử dụng của dự án.
Ban chỉ đạo cổ phần hóa- Bộ GTVT trình Thủ tướng phê duyệt phương án cổ phần hóa nhưng thiếu trách nhiệm khi không phát hiện hoặc cố tình không báo cáo Thủ tướng việc không thể đồng thời thực hiện cổ phần hóa VIVASO và Công ty TNHH MTV Vận tải và xếp dỡ đường thủy nội địa với việc đầu tư nâng cấp Cảng Việt Trì và Cảng Ninh Phúc bằng nguồn vốn WB6 (trong khi việc cổ phần hóa VIVASO và việc thực hiện dự án WB6 đều do Bộ GTVT chỉ đạo và quản lý).
Cũng theo cơ quan thanh tra, Tổng công ty Vận tải thủy khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép, đã tự ý khai thác, sử dụng một phần Cảng Việt Trì, Cảng Ninh Phúc (giai đoạn 2015-2020). Sai phạm này cần phải được xem xét xử lý, thu về ngân sách Nhà nước khoản lợi nhuận thu được.
Theo TTCP, những việc làm trên đã dẫn đến phương án cổ phần hóa VIVASO thiếu chính xác, tài sản cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc đã hoàn thành từ năm 2015 nhưng đến nay vẫn chưa được bàn giao đưa vào khai thác, sử dụng theo quy định, nguy cơ lãng phí vốn đầu tư với số tiền gần 135 tỷ đồng.
Về việc xác định giá trị của doanh nghiệp để cổ phần hoá, theo TTCP, việc xác định tài sản là nhà cửa, vật kiến trúc của Cảng Hà Nội và Cảng Việt Trì, Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam đã áp dụng hệ số trượt giá không đầy đủ, thiếu cơ sở. Việc này làm giảm giá trị vốn Nhà nước tại doanh nghiệp khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa với số tiền hơn 21,2 tỷ đồng. Đối với việc xác định tài sản cụm cảng Hòa Bình, Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam đã xác định giá trị còn lại của cụm cảng này giảm gần 50 tỷ đồng so với giá trị sổ sách kế toán. Trách nhiệm thuộc về Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam, Tổ giúp việc, VIVASO, Ban chỉ đạo cổ phần hóa và Bộ GTVT.
Ngoài ra, TTCP cũng cho rằng, Bộ GTVT quyết định chuyển nhượng 14.725.141 cổ phần phát hành lần đầu theo hình thức thỏa thuận trực tiếp với giá chuyển nhượng bằng với giá đấu giá bình quân của đợt phát hành đầu cho Công ty Liên hợp Xây dựng Vạn Cường không phải là nhà đầu tư tham gia đấu giá lần đầu là vi phạm quy định.
Từ những vi phạm trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an và VKSND Tối cao tiếp nhận hồ sơ từ TTCP về nội dung cổ phần hóa đối với các tài sản hình thành từ việc sử dụng nguồn vốn dự án WB6 (cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc) với tổng giá trị khoảng gần 135 tỷ đồng; việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, thoái vốn sai mất vốn Nhà nước tại cảng Hà Nội với số tiền hơn 16,3 tỷ đồng để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.
Cơ quan thanh tra kiến nghị Bộ GTVT xem xét, xử lý trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm trong việc xây dựng phương án cổ phần hóa, xác định giá trị của doanh nghiệp để cổ phần hóa...
TTCP cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND TP.Hà Nội xem xét, xử lý trách nhiệm của cá nhân, tổ chức có liên quan đến việc chậm có ý kiến về phương án xử lý 3 lô đất khi cổ phần hóa của VIVASO; không kiểm tra, xử lý tình trạng xây dựng trái phép, không phép trên khu đất tại cảng Hà Nội tại Tổng công ty vận tải thủy.
