USDT là gì? Vì sao nó trở thành “đô la kỹ thuật số” của thị trường crypto?

Trong số hàng chục nghìn đồng tiền mã hóa đang tồn tại, chỉ có rất ít loại được coi là “công cụ nền tảng”. Bitcoin là đồng tiền tiên phong, Ethereum mở ra kỷ nguyên hợp đồng thông minh, và USDT trở thành “tiền mặt kỹ thuật số” với quy mô sử dụng vượt xa phần lớn các đồng coin khác. Hiện tại, giá trị lưu hành của USDT đã vượt mốc hàng chục tỷ USD, đủ để sánh với lượng tiền cơ sở của một số quốc gia nhỏ.

Điều khiến USDT đặc biệt là nó gắn giá trị gần như tuyệt đối 1:1 với đồng USD. Nghe qua có vẻ đơn giản, nhưng để duy trì tỷ giá này trong một thị trường biến động từng phút từng giây là một thách thức khổng lồ. Công ty phát hành – Tether Limited – khẳng định luôn có một lượng dự trữ tài sản tương ứng, từ USD tiền mặt đến trái phiếu chính phủ Mỹ. Chính cơ chế bảo chứng này khiến USDT trở thành chiếc “neo” ổn định trong một đại dương đầy sóng gió của thị trường tiền số.

Một chi tiết ít người để ý: USDT ban đầu chạy trên Omni Layer – một giao thức bổ sung của blockchain Bitcoin. Tuy nhiên, do hạn chế về tốc độ và phí cao, Tether đã mở rộng sang nhiều hệ thống khác. Hiện nay, USDT tồn tại song song trên Ethereum (ERC-20), Tron (TRC-20), Solana, BNB Chain và nhiều mạng lưới khác. Việc phát hành cùng lúc trên nhiều blockchain giúp USDT trở thành một trong số hiếm hoi các tài sản số “đa vũ trụ”, có thể luân chuyển linh hoạt ở nhiều hệ sinh thái mà vẫn giữ nguyên giá trị.

Không chỉ là công cụ giao dịch, USDT còn phản ánh rõ nét sự thay đổi trong cách con người tiếp cận tài chính toàn cầu. Tại nhiều nước có kiểm soát vốn chặt chẽ hoặc hệ thống ngân hàng hạn chế, việc chuyển vài nghìn USD ra nước ngoài là điều khó khăn. Nhưng chỉ cần một ví điện tử và kết nối internet, USDT có thể được chuyển đi trong vài giây, với chi phí gần như bằng 0, đặc biệt trên mạng Tron. Thực tế này khiến USDT được coi là “ống dẫn vốn” phi chính thức nhưng cực kỳ hiệu quả xuyên biên giới.

Tuy nhiên, sự phổ biến cũng đồng nghĩa với áp lực giám sát. Trong những năm qua, Tether Limited từng phải nộp phạt hàng chục triệu USD cho cơ quan quản lý Mỹ do cung cấp thông tin chưa đầy đủ về lượng dự trữ. Các báo cáo từng chỉ ra rằng phần dự trữ không hoàn toàn là tiền mặt, mà còn có thương phiếu và trái phiếu doanh nghiệp. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng nếu xảy ra khủng hoảng tài chính, USDT có thể gặp khó khăn trong việc giữ tỷ lệ 1:1. Chính sự mập mờ này khiến USDT trở thành một trong những đồng tiền số bị soi xét nhiều nhất thế giới.

Cạnh tranh trong lĩnh vực stablecoin cũng ngày càng gay gắt. Đối thủ lớn nhất của USDT là USDC do Circle phát hành, vốn được quảng bá là “minh bạch” hơn nhờ có báo cáo kiểm toán chi tiết và quan hệ chặt chẽ với các tổ chức tài chính Mỹ. Dù vậy, USDT vẫn giữ lợi thế áp đảo nhờ lượng người dùng khổng lồ, mạng lưới sàn giao dịch rộng rãi và lịch sử tồn tại lâu hơn. Đây chính là ví dụ điển hình cho “hiệu ứng mạng lưới”: một khi đã trở thành chuẩn chung, việc thay thế gần như bất khả thi.

Nhìn về tương lai, USDT còn phải đối mặt với một thách thức mang tính toàn cầu: sự xuất hiện của CBDC – tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành. Nếu CBDC phổ biến, chúng sẽ có tính hợp pháp và độ tin cậy cao hơn, cạnh tranh trực tiếp với stablecoin tư nhân. Tuy nhiên, USDT vẫn có chỗ đứng nhờ sự linh hoạt, khả năng tích hợp sâu trong các ứng dụng phi tập trung và tốc độ thích ứng của thị trường crypto.

Có thể nói, USDT vừa là công cụ giao dịch, vừa là “thí nghiệm tài chính” quy mô toàn cầu. Nó chứng minh rằng khái niệm tiền tệ không còn giới hạn trong biên giới hay ngân hàng truyền thống, mà có thể vận hành trên một hạ tầng phi tập trung, xuyên biên giới và 24/7. Dù còn nhiều tranh cãi, không thể phủ nhận rằng USDT đã định hình cách con người sử dụng tiền số trong suốt gần một thập kỷ qua.

Minh Quân