Nhằm thực hiện Công điện số 991/CĐ-TTg (ngày 22/10/2023) của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã chỉ đạo Thanh tra Bộ chủ trì xây dựng kế hoạch và hướng dẫn các địa phương thanh tra toàn diện đối với hoạt động quản lý xây dựng nhà ở riêng lẻ có nhiều tầng, nhiều căn hộ (thường được gọi là chung cư mini); xử lý nghiêm đối với các vi phạm trong hoạt động quản lý xây dựng công trình này.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng giao Thanh tra Bộ Xây dựng thanh tra tại một số địa phương tập trung nhiều công trình nhà ở riêng lẻ, nhà cao tầng, cơ sở lưu trú và các loại hình nhà ở nhiều căn hộ, cơ sở cho thuê trọ tại các khu công nghiệp có mật độ người ở cao, như: Hà Nội, TPHCM, Bình Dương.
Đối với các tỉnh, thành khác, Bộ Xây dựng có văn bản đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo cơ quan chức năng thanh tra theo hướng dẫn và báo cáo kết quả trong tháng 12 tới, để tổng hợp báo cáo Thủ tướng.
Ngoài mục đích kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, thông qua thanh tra, Bộ Xây dựng sẽ rà soát, đánh giá các quy định pháp luật về xây dựng, quản lý loại hình nhà ở riêng lẻ, nhiều tầng, nhiều căn hộ, cơ sở cho thuê trọ có mật độ người ở cao để nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện quy định pháp luật phù hợp với thực tế hiện nay.
Bộ Xây dựng cho biết, Luật Xây dựng 2014, Nghị định số 121/NĐ-CP, Nghị định số 139/2017/NĐ-CP và nay là Nghị định số 16/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hoạt động xây dựng đã tạo hành lang pháp lý để điều chỉnh đầy đủ các hoạt động có liên quan trong lĩnh vực xây dựng công trình nói chung, xây dựng nhà ở riêng lẻ nói riêng trong đó có loại hình nhà ở riêng lẻ thiết kế nhiều tầng, nhiều hộ ở tại khu vực đô thị (từ việc cấp Giấy phép xây dựng, bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy, thi công, quản lý chất lượng,... cũng như việc xử lý các hành vi vi phạm có liên quan).
Tuy nhiên, trong thời gian qua ở một số địa phương tại khu vực đô thị hoặc các khu dân cư gần các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế... xuất hiện tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng nên các hộ gia đình, cá nhân đã thực hiện xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ ở hoặc xây dựng nhà ngăn phòng cho thuê để ở không tuân thủ các quy định của pháp luật về xây dựng, phòng cháy chữa cháy.
Các công trình xây dựng không theo quy hoạch, xây dựng không phép, sai phép, xây dựng nhà ở không đảm bảo các tiêu chuẩn, quy chuẩn về phòng cháy chữa cháy, tự ý thiết kế nâng tầng bố trí nhà ở thành nhiều căn hộ nhằm mục đích cho thuê, mua bán, chuyển nhượng...
Thực trạng trên dẫn đến nhiều hệ lụy như làm gia tăng mật độ dân số, gây quá tải về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, hạ tầng giao thông, không bảo đảm vệ sinh môi trường làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự của địa phương, phá vỡ quy hoạch, xảy ra các tranh chấp, khiếu kiện giữa người mua và người bán do không cấp được Giấy chứng nhận quyền sở hữu... đặc biệt là vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy dẫn đến nguy cơ cháy nổ cao trong cộng đồng dân cư.
